Türük Bil Konfederasyonu

BüYüK ARAşTIRMACI KüZIM KİRşAN'IN TESBİTLERİ

TüRüK BİL KONFEDERASYONU

TüRüK BİL Konfederasyonuğnun yapılanması, yeni hükümdar İüUUM APAM BUUMİN İSTEMİğnin M.ü. 879 yılında başkenti İDİL-URALLARğdaki UüUş BAşIğna nakletmesiyle başlar. İL ETİRİş KAĞAN, başkenti M.ü.779ğda URKUN BOLIKğa (ORHUN) taşır. TüRüK BİL konfederasyonuğnu oluşturan devletler ise şöyledir:
- üTüKİN YIş (ana devlet),

- ES-TABİGAü (orta çin Hanlığı, üTüKİN YIşğa dahil)

- ALTUN YIş (ALTAY devleti),

- YİR BUYURGU YİR (Kuzey kabileleri)

- UCUĞUY YIş (IüKI TüRKİSTAN devleti),

- üKüGİMİN YIş (URAL devleti),

- BU TüRüK BİL (BERİ TüRKİSTAN devleti)

- OK-UDURİKİN YIş (KORE ve MANüURYAğdaki devlet, başkenti UşUNTİN BOLIK, daha sonra HAN BALIK olmuştur, şimdiki PEKİN )

- UşUNTİNG UYUZ (GüNEY üİN Federasyonu, (uy-maktan UYUZ.. )

- TüRGİş

- üK-İRİGUN US-OK UşUN (MESSAGET krallığı, bir İSKİT kolu)

O dönemde esas üİNLİLER, TABGAü BUDUN - barbar kavim olarak güneybatıda yaşamaktadırlar. üİNğde yazı C. HOPKINSğe göre M.ü. 3000ğlerde, T. DE LACOUPERIE göre M.ü. 2300ğde bulunmuştur. Son tesbitlere göre M.ü.1700ğlerdedir... E. EKREM Hacettepe üniversitesi için hazırladığı doktora tezinde ğTüRK kavimlerinin M.ü.2600-M.S.318 tarihleri arasında üİNğde bulunduklarınığ yazar. Bu bilgiler üİN ALFABESİğnde neden 41 adet PROTO-TüRKüE tamga bulunduğunu açıklamaktadır.

TüRüK BİL Konfederasyonuğnun 1400 yıllık egemenliği süresince 5 AT-OĞ (hanedan) hüküm sürmüştür. KAĞAN adlarından bazıları şunlardır:

- İüUUM APAM BUUMİN KAGAN İSTEMİ (M.ü.. 879-822)

- İNİşİ KAĞAN

- OĞLİ KAĞAN

İKİNT AT-OĞ (2. Hanedan)

- KANİM İL-ETİRİş (M.ü.565-538)

- KANGİM KüL BİLGE KAĞAN (M.ü.536-525)

- üKüL TİGİN (M.ü.524-514)

- 2. KANGİM TüRüK BİLGE KAĞAN (M.ü.512-494)

- 2. EüİM KAĞAN (M.ü.488-?)

üüüNC AT-OĞ (3. Hanedan)

- 3. TENGRİTİĞ TENRİDE BOLMİşTüRüK BİLGE KAĞAN (M.ü.356-?)

- BENGİGü KAĞAN

TüRTİNü AT-OĞ (4. Hanedan)

- TENRİDE KUT BULMUş ALP BİLGETENRİ UYUĞUR KAĞAN (?-M.S.318)

- 4. EüİM KAĞAN

- 4. KANİM KAĞAN

BEşİNü AT-OĞ (5. Hanedan)

- 5. KANİM KAĞAN (?-M.S.536)

- KüL TİGİN (M.S.544-575)

- NİNüU APA OYURİĞİN TURGAN (M.S.576-?)

NİNüU APA OYİRİĞİN TURGANğın KAĞAN olması ile Konfederasyon AT-OY BİL dönemindeki gücüne ulaştı. M.S. 641ğde HAZAR ve OK-UşUY (İSKİT) TüRKLERİğnin birleşmesi ile OZUM ON-OK (Federe HAZAR) devleti kuruldu. Devletin başkenti İDİL idi. Bu devletin egemenlik alanı KAFKASLAR, KUZEY KARADENİZ, TURLA OGİZ (Dinyester) ile OZU üGüZ (Dinyeper) arasından İTİL ırmağına, KİEVğden MOSKOVAğnın güneyine kadar idi.

Bu devletin halkı 7. Asırdan itibaren MUSEVİ oldu. 1016ğda devletin yıkılmasıyla bu TüRK MUSEVİLERİ bütün AVRASYAğya yayıldılar. KARAYİM ve KARAİT TüRKLERİğni oluşturdular.

675 yılında VOLGA bölgesinde yaşıyan BUY-URUKLARğın (Bulgar) bir kolu TUNAğyı aşarak şimdiki BULGARİSTAN bölgesine yerleştiler.

840 yılında ilk TüRK-MüSLüMAN devlet olan KARAHANLILAR (İLEK HANLAR) devleti kuruldu. üinliler bu boyun TğUüüE AşİNA dedikleri KARLUKLARğdan geldiğini yazarlar. Devleti kuran BUĞRA KARA HAKAN ünvanlı BİLGE KüL KADİR HAN idi.

KARLUKLAR ise 744-840 arasında UYGUR federasyonuna girmişler ve TüRKMEN adını almışlardı. UYGUR TüRKLERİ liderliğindeki Federasyon zayıflayınca, KARLUK YAGBUSU kendini ğbozkırların hakimiğ ilan etti. Ve ğBüyük Hakanğ anlamında KARA HAKAN ünvanını aldı. Hatırlatalım ki, KARA kelimesi ğsiyahğ anlamında değildir, OK-ARAğdan gelmektedir. Yani yaradılıştan beri varolan OK TüRKLERİ ARASINDA demektir. Böylece KARLUK YAGBUSU, ğbütün TüRKLERğin Hakanığ olduğunu ilan etmiş oluyordu!.. ALTAY TüRESİğne göre devlet ikiye ayrıldı. Doğu bölgesinin hakimi ARSLAN KARA HAKAN diye anılıyordu. Başkenti KARAORDU idi. Batı bölgesinin hakimi ise BUĞRA KARA HAN diye anılıyordu. İşte bu Batının ilk hakanı BİLGE KüL KADİR HAN, ilk Müslüman TüRK devletinin kurucusu oldu.

879ğda NORMANLARğdan RURİKğin YANGA KALğA (Ninji Novgorod) şehrinde bir prenslik kurması ile şimdiki Rusyağnın temeli atılmış oldu. Bu devlet önce bölge TüRKLERğine, sonra da OSMANLI DEVLETİğne rakip olarak büyüdü, gelişti. Aynı tarihlerde İSKANDİNAV asıllı ASKOLD da KİEVğde bir prenslik kurmuştu. RUS-BEYAZ RUS ayırımı buradan gelir.

RUSLARğın hükümdarları için kullandıkları üAR kelimesi, aslında PROTO-TüRKüEğde kral anlamına gelen üURğdan gelir. Bu kelime İSKİTLER aracılığıyla (CAERE-üERE) İTALYAğya gitmiş, ROMA İMPARATORLUĞUğnda CEASAR (Sezar) olarak kullanılmış, ve RUSLAR tarafından üAR kelimesine dönüştürülmüştür.

900ğlerde ASYAğdaki BOY-URUKLAR (Orak Bulgarları ) Konfederasyon yönetimine hakim oldular. 976 yılında UüUş BAşIğda para bastırdılar.

1236ğda OK-UşUY ve ISUB-URA BİLğden oluşan DEşT-İ KIPüAK devleti CENGİZ HAN ordularına yenildi. 1237ğde üKüGİMİN YIş (Oral Bulgarlarığnın devleti); yine 1237ğde ON-UYUĞUR YIş (Kazan Tatarlarığnın devleti) 1238ğde OĞUZLAR (KASİM ve OKA TATARLARI) yenildi. Aynı yıl ALTIN-UR (That ili, ALTINORDU diye bilinen devlet) üTüGİN YIşğa (geçerli anayasa) göre kuruldu. Bu devlette TüRK-MOĞOL soyundan 25 HAN hüküm sürdü. Rusların baskısı ile zayıfladı ve 1505ğde silindi gitti.

1395ğde DEşT-İ KIPüAK (OK-UşUY ve ISUB-URA BİL) yine bir TüRK HAKANI olan TİMURğa yenildi ve yıkıldı.

1436ğda ALTIN-UR devletinin hakanı ULUĞ MUHAMMED HAN, mevcut anayasanın ( üTüGİN YIş ) yürümediğini görerek, BİR OY BİL Konfederasyonuğnu yeniden canlandırmak için KAZAN HANLIĞIğnı kurdu. HAN armasında binlerce yıl öncesine ait Uş(HAN) tamgası vardı!..

Ne yazık ki, binlerce yıllık TüRK TARİHİğnin belgelerini muhafaza eden KAZAN KüTüPHANESİ, 1552 yılında RUS üARI KORKUNü İVAN tarafından yakıldı!..

YIş kelimesi ğanayasağ demektir. UYUşğtan gelir ki, ğuyuşturan, birliği sağlayan kurallarğ anlamındadır. Bazı TüRK devletlerinin adında kullanılmasının sebebi, TüRK TüRESİğne göre kurulduğunu, ğileri seviyede bir organizasyonğ olduğunu belirtmek içindir.

YIş kelimesi ğağaçğ olarak alınmış, ve ORHUN KİTABELERİ'ndeki üTüGİN YIş ifadesi, ğ ütügen Ormanlarığ şeklinde tercüme edilmiştir ki, son derece yanlıştır. Bir milletin darda kalınca ormana kaçması düşünülebilir mi?.. Orada kastedilen "darda kalınca ANA DEVLET'e, TüRK TüRESİ'ne sığın" anlamındadır!.

1449ğda GİRAY HAN, KIRIM HANLIĞIğnı kurdu. KIRIM HANLIĞI bir süre sonra OSMANLI DEVLETİğne bağlandı.

ASYAğda kurulan diğer HANLIKLAR, 1800ğlerde RUS yayılmacılığı sonucu birer birer yıkıldı.

email: ttrkkan@excite.com