"Kur'an ile hatırlatırım ki..."

Türk aydınlanma devriminin omurga cümlesi: 'Kur'an ile hatırlatmak'



Y.Nuri üztürk
hurriyet.com.tr
26.08.2008



Başlığımızdaki ‘Kur’an ile hatırlatmak’ tabiri Kur’an’ındır.


Ve tabir, Türk-İslam tarihinde, devlet başkanı düzeyinde ilk kez Gazi Mustafa Kemal Atatürk tarafından kullanılmıştır. Hem de İzmir İktisat Kongresi gibi hayati bir platformda…

Benim tespitlerime göre, Atatürk’ün hayatında yaptığı en uzun süreli konuşma, 2 şubat 1923’te İzmir Kordon’da,İzmir İktisat Kongresi toplantılarından birinde yaptığı konuşmadır.

Gazi, “Kur’an ile hatırlatmak istiyorum ki…” tabirini de ilk kez o konuşmada kullanmıştır.

İzmir İktisat Kongresi, bana göre, bizim aydınlanma devrimimizin fikri ve fiili oluşum toplantısıdır.

Türk Bağımsızlık Savaşı’nın başlangıç tarihi 19 Mayıs 1919 ise Türk Aydınlama Savaşı’nın başlangıç tarihi deİzmir İktisat Kongresi münasebetiyle yapılan o uzun konuşmanın tarihi olan 2 şubat 1923’tür.

Ve Atatürk’ün erişilmez dehası, bu aydınlanma savaşını o bağımsızlık savaşının içine sokmuş, ikisini birleştirmiş, böylece tarihin önüne bir benzerini görmediği büyük bir diriliş örneği koymuştur.


BAğIMSIZLIğIN İKİ AYAğI

Misak-ı Milli sınırlarını değişmez kılmak için verilen askeri mücadeleye, İzmir İktisat Kongresi ile ‘Misak-ı İktisadi’ eklenmiş ve Müdafaa-i Hukuk iradesinin esas aldığı ‘istiklal-i tam’ (tam bağımsızlık), Atatürk’ün ruhunda temellenen iki ayağı üstüne oturtulmuştur.

İşte, başlığımıza vücut veren konuşma o kongrede yapılmış ve aydınlanma savaşımızın manevi-kültürel manifestosunu oluşturmuştur.

Halkın da dinlediği ve ‘Halaskar Gazi’sine ‘İslam’ın kurtarıcısı’ diye tezahürat yapmanın yanında zaman zaman canlı sorular sorup anında yanıt aldığı bu destani konuşmada Atatürk’ün kullandığı bir cümle vardır ki, Kur’an’ın bir ayetinde aynen geçen bu cümle, bana göre, sadece Türkiye’nin değil, tüm İslam dünyasının aydınlanma manifestosunun özü olan cümlenin ta kendisidir. Ve o cümle şudur:

“Kur’an ile hatırlatmak istiyorum ki…”

İzmir Kordon’daki manifesto konuşma, kitaplık çapta, hayatın hemen her meselesine el atan müthiş ve muhteşem bir konuşmadır. Müslümanlar ve Müslüman Türk milleti için bir dirilişin şafak konuşmasıdır. Aydınlanma tarihimizde o konuşmanın yerine koyabileceğimiz başka bir konuşma veya eserin olmadığına inanmaktayım. ‘Teneffüs’ adıyla verilen aralarla bölünmesi gerekli görüldüğü için uzun saatler sürmüş bir konuşmadır. Başlı başına bir fikir devrimi, bir diriliş ihtilalidir.


TARİHİMİZİN EN UZUN KONUşMASI

Orta boy puntoyla tam 53 büyük sayfa tutan bir konuşmadan söz ediyoruz. Puntosu biraz büyük tutulursa bir kitap olacak genişliktedir.

Atatürk; orada dinin nasıl yanlış anlaşıldığını, nasıl saptırıldığını, Haçlı Batı tarafından tarih boyunca aleyhimize nasıl kullanıldığını, özellikle ilim ve kadın konusunda din kullanılmak suretiyle nasıl perişan edildiğimizi hayret ve hayranlık verecek bir ihtişamla anlatırken bir yerde, tek cümle ile bir büyük ihtilal daha yapıyor. Kur’an’ın mucizelerinin uzantılarından bir olarak görebileceğimiz (ve benim öyle gördüğüm) şu cümleyi kullanıyor:

“Kur’an ile hatırlatmak istiyorum ki...” (Atatürk’ün Bütün Eserleri, 15/69)

Bu cümle; Kur’an’ın açık bir emrinin bin küsur yıl sonra, Kur’an dini adına yalan ve saptırmalara teslim edilmiş ve sonunda İslam düşmanlarının işgaline uğramış bir millete, o milleti uyandıran büyük devrimler yapmış bir önderin dilinden tekrarıdır.

Böyle bir cümleyi böyle bir zamanda, söyleyenden çok söyletene bakmak gerekmez mi?

üünkü söyleyen bir ilahiyatçı, din adamı, din filozofu değildir; asker yanı galip bir siyaset, ihtilal ve fikir adamıdır. Bir kumandandır, bir devlet kurucudur.

“Kur’an ile hatırlatmak istiyorum” diyor ölümsüz Atatürk.

Kur’an ne diyor? 50. sure olan Kaf Suresi’nin son ayeti aynen şöyle:

“Benim tehdidimden korkanlara, sadece Kur’an ile hatırlat!”

İşte Atatürk de bunu yapıyor.

Din adına Kur’an ile hatırlatıyor, hurafe, yalan ve uydurmalarla değil… üünkü onları yıkmak istiyor ve yıkmıştır. Onun ayakta tutmak ve din olarak yaşatmak istediği, Kur’an ile hatırlatılması mümkün olanlardır.

Müslüman toplumları asırlardır yönetenlerin, dini, hesap ve hegemonyaları uğruna saptıranların neler söylediklerini yaşayarak görmüş bulunan Gazi Atatürk, nihayet Kur’an’ın söylediğini aynen yapıyor. Kur’an’ın verdiği emri, farkında olarak veya olmayarak (ki farkında olmaması olayın ihtişamını daha da büyütür) Türk halkına, dünyaya ve tarihe hatırlatarak diyor ki:

“Kur’an ile hatırlatmak istiyorum...”

Böyle diyor ve ardından, İslam adına öne çıkarılmış birçok yalanın maskesini düşürüp Kur’an adına söylenmesi gereken gerçekleri sıralıyor.

İşte birkaç satır. Ve işte Mustafa Kemal Atatürk:

“Hayat demek mücadele demektir, çarpışma demektir. Hayatta muvaffakiyet mutlaka mücadelede muvaffakıyetle mümkündür…”

“Eğer Müslümanlardan, Kur’an’ı yüceltmek dini bir vazife olarak talep olunuyorsa hiç şüphe yok ki, Müslümanlar ne kadar kuvvetli, kudretli ve bütün bu kuvvet ve kudret akılca ne kadar yüksek olur, ilmen, fennen gelişmiş bulunursa Kur’an’ı yüceltmeyi iyi yapmasını bilir ve Allah ancak bu mesai tarzından daha çok memnun olabilir. Bütün Müslümanlara da ne yapmak lazım geleceğine dair kuvvetli ve maddi bir misal gösterilmiş olur…”

“Milli Mücadeleye karar verdiğimizde, ne yazık ki, en büyük düşmanımız, asırlardan beri bu milletin başında taç taşımış olan insanın kendisiydi. (Yani padişah)…. Hilafet ve padişahın irtica kuvvetleri Ankara’ya doğru yürüyordu…Osmanlı padişahı ve halife, çok mundar olan o taç ve tahtını koruyabilmek için en tehlikeli düşmanlarla el ele vermiş ve onların tesis edemeyeceği kuvvetleri tesis etmişti…Yunan ordusunun elinde, bu memleketi mahvetmek için fetva vardı, ferman vardı.”

Tarih yaratan ve Türk-İslam aydınlanmasını başlatan bu manifesto konuşmadan alıntılar yapmaya yarın devam edeceğiz, sevgili okuyucularım.

Kur’an ile hatırlatmak istiyorum ki…


Yaşar Nuri üztürk
hurriyet.com.tr
27 Ağustos 2008



Nerede, ne zaman yapıldığına dün değindiğimiz büyük tarihi konuşmasında Atatürk aydınlanmanın önünü açmaya şöyle devam ediyor:

“Daima ileri sürülen bir şey vardır ki o da din engellemesidir… Bunda büyük bir hata vardır. Bizim dinimiz hiçbir vakit böyle bir şey talep etmez… İlim ve irfanı aramaya mecburuz. Nerede bulunursa bulunsun oraya gitmek, onu bulmak, almak, onunla donanmak mecburiyetindeyiz. Allah’ın emri, kadın ve erkek bütün Müslümanların aynı derecede ilmen, fazileten her bakımdan olgunlaşmasıdır… Kur’an ile hatırlatmak istiyorum ki, bu nerede ise oraya kadar gidecektir. Kim? Hepsi gidecektir, kadın da gidecektir, erkek de gidecektir. Dinin bir engellemesi yoktur…”

“Tesettür şekli, kadını hayattan, faaliyetten ve insanlıktan tecrit edecek, gayri meşru, aşırı mertebeye gelmiş olmasın!”

“Biz elhamdülillah Müslümanız. Dinin hakiki esaslarını incelediğimiz zaman onun bize ifade edebileceği hükûmet şekli, yalnız ve yalnız bizim takip ettiğimiz hükûmet şeklidir… İlahi emirlerde hükûmet şekli yoktur. şu veya bu şekil ifade edilmiş değildir. Yalnız hükûmetin nasıl olması lazım geleceğine dair esaslar ifade edilmiştir. Bu esaslardan biri şÃ»radır. (Yani yönetenlerle yönetilenlerin birbirini denetlemesi sistemi). Bizzat Cenabı Peygamber şÃ»rasız muamele yapmazdı. İkinci esas adalettir. üçüncüsü ululemre (devlete, devleti yönetenlere) itaat etmektir. Ne yazık ki bu güzel hakikati, çok fena insanlar, yine din kisvesi altında çok fena yorumlamışlardır. Ve herkese tanıtmaya çalışmışlardır ki, emir demek, amir demek padişah demektir. Bu şekilde başa geçen bir canavar demektir. Ve böyle bir canavara ne olursa olsun mutlaka itaat etmek lazımdır. Müstebit olsun, rezil olsun, itaat edeceksin.”

“Millet ancak seçtiği insanlardan, vekillerden meydana gelen bir yönetime sahip olursa ve bu yönetim adalet üzere hareket ederse işte Allah’ın ve Kur’an’ın istediği hükûmet bu olur. üok iftihara değerdir ki, milletimiz ancak 1300 küsur sene sonra Kur’an’ın bu hakikatini fiil halinde göstermiş oldu.”

“şahıslar gibi, meclisler de müstebit olur. Ve meclislerin istibdadı şahısların istibdadından daha tehlikelidir… Onun için, bilhassa bizim gibi canı yanmış olan bir milletin meclisi dahi her ihtimale karşı müddeti çok olmamalıdır... Meclisin yapacağı kanunun tasdikini bir adama vermek demek milli hakimiyeti kökünden yıkmak demektir… Milleti daima aldatanlar, büyük tanıdığımız fakat çok küçük olan heriflerdir…”

“Devletler yapan, büyük imparatorluklar yaratmak kudret ve kuvvetinde bulunan Türk milletini mahvetmek hususunda mevcut kanaat pek derindir. Bugünkü Avrupa diplomatlarının kafalarında hasıl olmuş bir görüş değildir. Bundan evvel, çok çok evvelkileri zamanında yerleşmiştir. Bu, adeta babadan evlada intikal eden bir zihniyet, bir adet, bir anane olmuştur… Türk milleti, intikamını zalimlerin zulmünü yıkıncaya kadar kalp ve vicdanından çıkarmayacaktır. Bu cihan bizim kalp ve vicdanımızda düşmanlık hissi bırakmak istemiyorsa bizim hakkımızda kalp ve vicdanındaki zulmü çıkarsın. Zulüm hissi bakı kaldıkça intikam hissi devam edecektir.”

“İngilizler, en hasis maksatlarını temin edebilmek için dünyanın en alçak hislerini ortaya koymaktan bir an ayrılmıyorlar…”

“Devlet serbest olmazsa, hariçten gelecek mal üzerinde tesirli olmazsa, el koyacağı gümrük vergisinde serbest olmazsa bu mesele kapitülasyon ruhundan hariç sayılabilir mi?... Barış istiyoruz, fakat tam bağımsızlık istiyoruz. Barışın anlamı budur.”

“Arkadaşlar! On sene sonra, yirmi sene sonra, elli sene sonra ölmektense, sefil ve aşağılık derekeye indirildikten sonra ölmektense, kalp ve vicdanımız açık olarak bugün ölelim ve tarih bizi böyle yazsın… Milletimiz namusludur ve namuslu muhataplar ister…Asıl kurtuluşa ulaşmak, mücadeleyi tatil etmekle değil, ilelebet mücadeleyi sürdürmekle mümkün olacaktır.”

“Türkiye halkı denildiği zaman, mukadderatını birleştirmiş olan ve hissen, dinen birbirine kalplerini bağlamış olan insanlardan meydana gelen halk demektir. Bunlar içinde ırken muhtelif olanlar vardır.”

“Bizim dinimiz İslam, en makul, en doğal dindir ve ancak bundan dolayıdır ki son dindir ve en mükemmeldir. Doğal olabilmek için akla uygun olması lazımdır. Akla, ferasete, muhakemeye, mantığa, ilme ve fenne, hepsine tamamen uygun olması lazımdır ki, uygundur…Bizim dinimizde ruhbanlık yoktur…”

“Ben Arapça bilmem, fakat Arabistan’da bulunduğum için anladım ki müftü efendiden daha çok biliyorum…Nasara yansuru…(medreselerdeki Arapça fiil çekimi). Bilirsiniz ki bunu hepimiz okuduk, ben de senelerce okudum, hala öğrenemedim. Ben mi öğrenemedim? Medreselerde okuyanlar da çok daha iyi bildiklerini iddia edemezler.”

“Arkadaşlar! Milletten çok şey istemeye hakkımız yoktur. Millete vazife yapmaya mecburuz. Hizmet eden vazifesini, namus vazifesini yapmış olur.” (Bu seçilmiş sözler için bakınız. Atatürk’ün Bütün Eserleri, Kaynak Yayınları, cilt: 15, sayfa: 50-103)

...