Suriye Vilayeti’nden gelen þifredir- Tarihten bir sayfa


Ekim 22, 2008
toplumsalbilinc.org

__________________________________________________ _______________________




70
Bab-ý üli
Dahiliye Nezareti

þifre Kalemi

Suriye Vilayeti’nden gelen þifredir.


Fransa Cizvit rahiplerinden Plisi adýnda birinin, Rum Katolik papazlarýndan Huri Ýbrahim ile Havran köylerini dolaþarak Osmanlý Devleti aleyhinde zararlý sözler söylemesi üzerine Müslüman halk galeyana gelmiþ, kendilerine saldýracaklarýnýn hissedilmesi üzerine mahalli hükümet vasýtasýyla koruma altýnda vilayet merkezine götürülmüþlerdir. Bu sefer adý geçen rahibin tekrar o bölgede dolaþmak üzere gideceði söz konusu edilerek Havran Mutasarrýflýðý’na tavsiye mektubu yazýlarak korunmasý þam Fransa baþkonsolosu tarafýndan ýsrarla istenmektedir. Adý geçenin o bölgeye dönmesi tamamýyla Cebel-i Duruz halkýný, aleyhine ayaklandýracaðý ve belki hayatýný tehlikede kalmasý sonucunu doðuracaðý uygun bir dille konsolosa bildirilmiþ ise de sadece mesele çýkarmak emeliyle ýsrar etmektedir. Büyükelçiliði vasýtasýyla kendisine etkili tebligat yapýlmasý ve tarafýnýzdan gereði önemle rica edilmekte ve vereceðiniz cevap beklenmektedir.

29 Nisan 1913

Suriye Valisi
Arif



Bab-ý üli
Hariciye Nezareti
Umûr-ý Siyasiye Müdüriyet-i Umûmiyesi

Aded: 32193/203

Dahiliye Nezareti’ne

üzet: þam’da Plisi adlý Cizvit rahibine dair.


Devletlü efendim hazretleri,

Fransýz Cizvit rahiplerinden Plisi adýnda birinin Rum Katolik papazlarýndan Huri (?) Ýbrahim ile Havran köylerini dolaþarak Osmanlý Hükümeti aleyhinde zararlý sözler söylemesi üzerine Müslüman halk galeyana gelmiþ, kendilerine saldýracaklarýnýn hissedilmesi üzerine mahalli hükümet vasýtasýyla koruma altýnda vilayet merkezine götürülmüþlerdir. Bu sefer adý geçen rahibin tekrar o bölgede dolaþmak üzere gideceði söz konusu edilerek Havran Mutasarrýflýðý’na tavsiye mektubu yazýlmasý ve korunmasý þam Fransa baþkonsolosu tarafýndan ýsrarla talep edilmiþtir. Büyükelçilik vasýtasýyla kendisine etkili tebligat yapýlmasý Suriye Vilayeti’nden alýnan telgrafta bildirildiðinden Büyükelçiliðin, durumu konsolosdan sorduðu ve þu durumda rahibin gidiþinin ertelenmesini emredeceði vilayete cevap olarak bildirilmiþtir. Adý geçen rahip yirmi seneden beri þam’da bulunduðu, herkesçe sevilen ve tanýnmýþ biri olduðu, merkeze baðlý olan yerlerde kendilerine baðlý okullarla Katolik okullarýný devir ve teftiþ için eskiden beri gitmekde olduðu, iki ay önce orada kindar birisinin iftirasý üzerine iki polis tarafýndan tutuklanarak koruma altýnda aþaðýlayýcý bir þekilde köy köy dolaþtýrýldýðý, þam’a dönüþünde konsolosun, valiye sözlü ve yazýlý olarak defalarca baþ vurarak rahibin isnad edilen þeyleri yapmasýna ihtimal olmadýðýný, ne gibi eylemlerde bulunduðunun ve bunlarýn hangi belge ve delillere dayandýrýlmýþ olduðunun bildirilmesini istediði belirtilmiþtir. Bunun üzerine vali tarafýndan, tahkikat yapýlacaðýna söz verilmiþ olduðu halde iki aydýr ikna edici cevap verilememiþ nihayet konsolosun son baþvurusu üzerine adý geçen valinin daha önce Ýstanbul’a durumu bildirdiði, Büyükelçiliðin bu sefer müracaatý üzerine açýklanmýþ, ve valinin dayanaklarýný belirleyerek konsolosa göstermesi istenmektedir. þimdiki durumda, cevap beklenmekte olup adý geçen rahip kalacak ise Büyükelçilik tarafýndan cevap talebinde bulunulmasýný ve daha önce anlatýlanlara göre gereðinin acilen yapýlarak sonucun
bildirilmesini dileriz.

11 Mayýs 1913

Hariciye Nazýrý adýna
Müsteþar
Salih


Dahiliye Nezareti
Numara:203/899
Tarih:11 Mayýs 1913
Suriye Vilayeti’ne

þifre

1 Mayýs 1913’e ektir. Rahip Plisi, yirmi seneden beri þam’da bulunduðu, herkesçe sayýlýp bilindiði ve merkeze baðlý yerlerdeki Katolik okullarýný her sene doluþtýðý halde iki ay önce kindar birinin iftirasý üzerine yakalanarak köy köy dolaþtýrýlmak suretiyle aþaðýlayýcý bir tarzda Havran’dan þam’a götürülmüþ, ne gibi eylemlerde bulunduðunun delillendirilerek bildirilmesi hakkýndaki baþvurusu üzerine tahkikat yapýlacaðý vilayet tarafýndan konsolosa söz verildiði halde iki aydan beri bir þey yapýlmamýþ olduðu, Fransa Büyükelçiliði’nden bildirilmiþtir. Adý geçen kiþiye yöneltilen þeylerin belirlenerek konsolosluða bildirilmesi istenmiþtir. Rahip þimdilik cevabý bekleyerek kalacak ise de yukarýda yazýldýðý üzre Büyükelçilikçe durum hakkýnda aydýnlatýcý bilgi istenildiðinden durumun gereðinin acilen yapýlarak Büyükelçiliðe teblið edilmek üzere sonuç hakkýnda bilgi verilmesi Hariciye Nezareti’nin yazýlarý üzerine istenmektedir.




Dahiliye Nezareti
Numara:141/958
Tarih:14 Mayýs 1913


Hariciye Nezareti’ne

Siyasi Ýþler Genel Müdürlüðü’nden yazýlan 11 Mayýs1913 tarih ve 32193/203 numaralý nezaret yazýnýza cevaptýr.

Fransa Cizvit rahiplerinden Plisi’nin Rahip Huri (?) Ýbrahim adýndaki yerli bir papaz ile Havran livasýnýn Cebel-i Duruz köylerini dolaþarak halka Osmanlý Hükümeti hakkýnda ne gibi münasebetsiz sözler söylemiþ olduðu, bu konuda yapýlan tahkikat ve iþlemler ve olayýn cereyaný sözlü ve yazýlý olarak Fransa’nýn þam Konsolosluðu’na bildirilmiþtir. Bu sefer tekrar adý geçen rahibin o bölgeye gitmesi hakkýnda konsolos tarafýndan ýsrar edilmesi üzerine haklarýnda mahallince tutulan soruþturma evraký vilayet Yabancý Ýþler Müdürü Nazmi Bey’e verilerek adý geçen konsolosa gönderilerek gösterilmiþ, bilgi verilmiþ ve rahibin o bölgeye gidiþinin yasaklanmasý, rahibin galeyana gelen halka karþý korunmasý noktasýna dayalý olduðuna dair ayrýntýlarý içeren Suriye Vilayeti’nden cevap olarak gelen ve içeriði dikkat çeken telgrafýn sureti görüþlerinize sunulmak üzere eki ile gönderilmiþtir. Teþebbüslerin sonucundan bilgi verilmesi rica olunur. Bu konuda gereði.

Bab-ý üli
Dahiliye Nezareti
þifre Kalemi


145
Suriye Vilayeti’nden gelen þifredir.

2 Mayýs 1913 tarihli yazýya cevaptýr.

Rahip Plisi, Rahip Huri (?) Ýbrahim adýnda yerli bir papaz ile Havran livasýnýn Cebel-i Duruz köylerini dolaþarak halka;

“Osmanlý Devleti mahvolmuþtur. On gün sonra Osmanlý hükümeti yoktur. Fransa Osmanlý Hükümeti’nde alacaðý olan üç buçuk milyar Frank’a karþýlýk Suriye’yi satýn almýþtýr. Bundan böyle Suriye Fransa’nýndýr. Biz her tarafa okul açmaða geldik. Bundan sonra sizde Osmanlý Hükümeti memurlarýný tanýmayýnýz, vergi isterlerse vermeyiniz, arazi satmayýnýz. üünkü Fransa Hükümeti bu satýþlarý onaylamaz”

tarzýnda zararlý tekinler ve saçma konuþmalar yapmalarý üzerine halk galeyana gelmiþ, civar karakol zabýtasýna haber verilmiþ, zabýtadan biri gelerek papazlardan meselenin doðruluðunu araþtýrmýþ, hazýr bulunan Müslüman ve Hýristiyanlarýn þahitlikleriyle bahsi geçen münasebetsiz sözlerin söylendiði ortaya çýkmýþtýr. Bunun üzerine papazlarý Süveydiye kazasýna götürüp kaymakama teslim etmiþtir. Kaymakam koruma altýnda Havran merkezine göndereceði sýrada Fransa konsolosunun vilayete ricada bulunarak arka çýkmasý üzerine rahipler serbest býrakýlmýþtýr. Tahkikata devam edilmiþ, Rahip Huri (?) Ýbrahim mahkemeye teslim edilmiþtir. Rahip Plisi vilayet merkezine gelmiþtir. Bugün Huri (?) Ýbrahim hakkýnda adli makamlarca tahkikat ve takibat devam etmekdedir. Bu gibi münasebetsiz sözlerin Fransýz rahibin aðzýndan etrafa yayýlmasýnýn kamuoyuna kötü etkisinin olacaðýnýn anlaþýlmasý üzerine Fransa’ya hürmeten rahip koruma altýna alýnýp Plisi mahkemeye teslim edilmemiþdir. Ancak olayýn cereyaný sözlü ve yazýlý olarak Fransa’nýn þam Konsolosluðu’na bildirildiði gibi bu sefer tekrar adý geçen rahibin o bölgeye gönderilmesi hakkýnda konsolosun ýsrarý etmesi üzerine haklarýnda mahallince tutulan tahkik evraký Vilayet Yabancý Ýþleri Müdürü Nazmi Bey’e verilerek konsolosa gönderilmiþ, gösterilip bilgi verilmiþtir. Rahibin o bölgeye gidiþinin yasaklanmasýnýn hükümet için olmadýðý, rahibin galeyana gelen halka karþý korunmasý noktasýna dayalý olduðu ve istenildiði takdirde soruþturma evraký dosyasýnýn aynen takdim edileceði arzolunmuþtur.

13 Mayýs 1913
Vali
Arif




Bab-ý üli
Hariciye Nezareti
Umûr-ý Siyasiye Müdiriyet-i Umûmiyesi
Aded: 35009/453

Dahiliye Nezareti’ne

üzet: Havran’da seyahat eden Fransýz Cizvit Rahibi Plisi hakkýnda

Huri (?) Ýbrahim adýndaki yerli bir papaz ile Havran livasýnýn Cebel-i Duruz köylerini dolaþarak ahaliye Osmanlý Devleti aleyhinde münasebetsiz sözler söyleyen Fransa Cizvit rahiplerinden Plisi hakkýnda nezaretinizin 15 Mayýs 1913 tarih ve 15 numaralý yazýsýyla gönderilen Suriye Vilayeti’nin telgrafý üzerine Fransa Büyükelçiliði’ne gerekli bilgiler verilmiþti. Bu defa Büyükelçilikten alýnan yazýda adý geçen vilayetten bildirilen olayýn o zaman iki buçuk ay önce meydana geldiði ve vilayetin Babýali’ye bu konudaki verdiði bilgilerin gerçeðe aykýrý olduðu ve bu madde hakkýnda vilayet valisi ile konsolos arasýnda karþýlýklý yazýþmalardan anlaþýldýðýna göre mahalli memurlarýn büyük devletler memurlarýndan birinin resmi talebine karþý kayýtsýz kaldýklarý ve adý geçen rahip hakkýnda belgeye dayanmayan bir takým suçlamalarda bulunduklarý belirtilerek adý geçen memurlarýn bu konudaki hareket tarzlarýndan dolayý kesin bir þekilde protesto edildikleri bildirilmekte, buna cesaret edenler hakkýnda sýký tedbirler alýnmasý istenmekte ve kendi amirleri tarafýndan verilmiþ olan görevi yerine getirmek üzere adý geçen rahibin Havran’a dönüþünün serbest býrakýlmasý konusunda ýsrar edilmektedir. Vilayet ile konsolos arasýndaki yazýþmalarýn Büyükelçilik’ten gönderilen suretleri ekleri ile gönderilmiþtir. Duruma ve Büyükelçiliðin, vilayetin vermiþ olduðu bilgileri kabul etmeyip kendi fikir ve isteklerinde ýsrar etmesine bakýlarak ya Büyükelçiliðin iddialarýný çürütecek ve adý geçen rahip hakýndaki þikayetleri kesin bir þekilde ortaya koyacak kuvvetli delillerin araþtýrýlýp bulunarak gönderilmesi, veya kayýrma yoluyla adýgeçen rahibin Havran’a dönüþünde ister istemez serbest býrakýlmasý þýklarýndan birinin seçilmesi lüzumunun vilayete tavsiyesi; bu konuda yeterli ve maddi deliller bulunamayýp rahibin Havran’a dönüþüne izin verilmesi gerektiði takdirde özellikle bir Fransýz ve Cizvit rahibi olduðundan dolayý halkýn kafasýný karýþtýrýlmamasý ve hoþ olmayan hiçbir harekete kalkýþmamasý için gerekli tedbirlerin alýnmasý, ayrýca her zaman iyice düþünülerek hareket edilmesi, Büyükelçiliðin þikayetini gerektirecek durumlara meydan verilmemesi gereðinin ek olarak bildirildiði belirtilerek yazý yazýlmýþtýr.


22 Temmuz 1913
Hariciye Nazýrý Adýna
Müsteþar




Dahiliye Nezareti
Tarih:23 Temmuz 1913
Numara:453/2115
Suriye Vilayeti’ne

Gizli

Huri (?) Ýbrahim adýndaki yerli bir papaz ile Havran livasýnýn Cebel-i Duruz köylerini dolaþarak halka Osmanlý Devleti aleyhinde münasebetsiz sözler söyleyen Fransa Cizvit rahiplerinden Plisi’nin o bölgeye gidiþinin önlenmesinin rahibin galeyana gelen halka karþý hayatýný koruma maksadýna yönelik olduðuna dair gelen 13 Mayýs 1913 tarihli telgraf üzerine durum Hariciye Nezareti’ne yazýlmýþtý. Olayýn iki buçuk ay önce meydana geldiði, vilayetin bu hususta vermiþ olduðu bilgilerin gerçeðe aykýrý olduðu ve bu madde hakkýnda sizinle konsolos arasýnda karþýlýklý yapýlan, suretleri ekli yazýþma evrakýndan anlaþýldýðýna göre mahalli memurlarýn büyük devletler memurlarýndan birinin resmi talebine karþý kayýtsýz kalarak, adý geçen rahip hakkýnda belgeye dayanmayan bir takým suçlamalarda bulunduklarý açýklanarak, söz konusu memurlarýn bu konudaki hareketlerinden dolayý kesin surette protesto edildikleri Fransa Büyükelçiliði’nden alýnan cevap yazýsýnda bildirilmiþ ve buna cesaret edenler hakkýnda tedbirler alýnmasý istenmekte ve kendi amirleri tarafýndan verilen görevleri yapmak için adý geçen rahibin Havran’a dönüþünün serbest býrakýlmasý hususunda ýsrar edilmektedir. Bu yüzden ya Büyükelçiliðin iddialarýný çürütecek ve bu rahip hakýndaki þikayetleri kesin surette ortaya koyacak kuvvetli delillerin araþtýrp bulunarak gönderilmesi, yahut kayýrma yoluyla adý geçen rahibin Havran’a dönüþünde ister istemez serbest býrakýlmasý þýklarýndan birinin seçilmesi; bu konuda yeterli ve maddi deliller bulunamayup rahibin Havran’a dönüþüne izin verilmesi gerektiði takdirde özellikle bir Fransýz Cizvit rahibi olduðundan dolayý halkýn kafasýný karýþtýrmasý ve hoþ olmayan hiçbir harekete kalkýþmamasý için lazým gelen tedbirlerin alýnmasý, her zaman iyice düþünülerek hareket edilmesi ve Büyükelçiliðin þikayetini gerektirecek durumlara meydan verilmemesi lüzumu Hariciye Nezareti’nden cevaben alýnan yazýda bildirilmiþ olduðundan, belirtilen þekilde gereðinin yapýlarak eklerinin geri gönderilmesi rica olunur.

BOA. DH. SYS. 42/8


Kaynak : http://www.devletarsivleri.gov.tr/ki...lge/993/70.PDF



TOGEü notu : Osmanlý'nýn 1913 yýlýndaki pýsýrýklýðý, basiretsizliði ve ezikliðini ortaya seren bu yazýþmalar bugün de benzer kalemlerden bilmediðimiz cümlelerle tekrarlanýyor olabilir mi?


"DERS ALINSAYDI TARÝH HÝü TEKERRüR EDERMÝYDÝ"


...