Dr. Nuri Dersimi anlatýyor!
ð1937-38 yýllarýnda 50 bin insan, çoluk çocuk, yaþlý demeden öldürüldü. Devlet önce bu bölgede isyan çýkarttý; sonra isyan bastýrma bahanesi ile katliam yaptý. Amaç, devlet otoritesinin ulaþamadýðý bir bölgeyi merkezi otoriteye baðlamaktý. Kullanýlan yöntem Osmanlýðdan kalma bir siyasetti. Bir asayiþ sorunu ortaya çýkartýyor. Sonra devlet, isyan bastýrma bahanesi ile tankýyla, topuyla geliyor. Ýsyan edenleri þiddetle cezalandýrýyor.../... Sorumlu ve suçlu o dönemin yönetimi, ðAtatürkðün bu katliamdan haberi yoktuð mazereti, akla ve mantýða uygun deðil. Atatürk gibi bir lider devleti yönetirken, ondan habersiz planlý-programlý ve kapsamlý bir katliam yapmak nasýl mümkün olabilir?ð
Yukarýdaki görüþler Mümtazðer Türköneðye aittir. Hazret, Zaman gazetesindeki köþesinde yazmýþ. Ýþin özü þu; gerçekte ortada bir isyan yokmuþ, dolayýsýyla da bir askeri harekata da gerek yokmuþ. Devlet önce isyan çýkartýyor, sonra da bastýrmak için katliam yapýyormuþ! Türköne bunu söylüyor. Türköneðye göre Osmanlýðdan Türkiyeðye miras kalan bu yöntem Cumhuriyet döneminde aynen uygulanmýþ.
Türköne böyle buyurmuþ ! Ama o dönem resmi olmayan tarihin þahitleri de var. Onlardan birisi de Dr. Dersimiðdir. Ýsyanýn nasýl olduðunu, ne yaptýklarýný ve yapmaya çalýþtýklarýný bir güzel anlatmýþ. Onun öncelikle Osmanlý döneminde olup-biten isyanlarla ilgili yazdýklarýna bir göz atalým da gerçeðin ne olduðuna yakýndan tanýklýk edelim.
Baytar Nuri adýyla da meþhur olan Nuri Dersimi, þeyh Sait isyanýndan Seyit Rýzaðya kadar uzanan bütün ðaþiretð isyanlarýnda fiilen ve faal olarak görev almýþ bir zattýr. Yaþadýklarýný ðKürdistan Tarihinde Dersimð adlý kitabýnda anlatmýþtýr. Bu kitapta o dönemde yaþanan isyanlarý ayrýntýlarýyla açýklamýþtýr.
Dersimi, 1877 Osmanlý-Rus savaþý sýrasýnda Osmanlý ordularýnýn yenilgiye uðramasýyla birlikte, Osmanlý hükümetiðnin Dersimlilerden yardým istediklerini yazar. Dersimiðye göre, Osmanlý ordularý baþkumandaný Mareþal Samih Paþa, Dersimlileri Ruslarla çarpýþmaya davet eder.
ðþewsen Bey, Dersim Kürtlerinin Osmanlý ordularýyla iþ birliði yapmayacaklarýný ve sýnýr komþularý olan Rus Devletiyle, Osmanlýlar yüzünden bozuþmak istemediklerini ileri sürerek, Samih Paþaðnýn teklifini reddetmiþti. Zaten o sýrada Dersim aþiretleri Mezgert ve Xozat merkezlerinde Osmanlýlar tarafýndan terk edilen kýþlalarý tamamen yakmýþlardýð (Dersimi, 2004 ;92).
Dersimiðye göre, 1907 yýlýnda, Osmanlý idari merkezlerine Kureþan aþiret lideri Ali üavuþ baskýn yapar. Bu olaylar üzerine Harput komutaný Neþet Paþa harekete geçer. Türk taburlarý Deðirmendere mevkiinde Kürtler tarafýndan tamamen kuþatýlýp imha edilirler.
1908 yýlýnda Neþet Paþa harekete geçer. Bunun üzerine Karabal Aþiret lideri, Batý Dersimðin diðer aþiretleriyle ittifak yaparak genel bir ayaklanma baþlatýr. Ardýndan Hozatðtaki Osmanlý askerlerine saldýrýr. Onlarýn erzak ve cephanelerini ele geçirir. Bölgeden Türk memurlarý uzaklaþtýrarak yerlerine yerli Kürtlerden görevliler tayin eder.
Devam eden ayaklanma sürecinde yaþananlar Dersimiðnin kaleminden þöyle anlatýlýr: ðOsmanlýðnýn bütün saldýrýlarý, Kürt yiðitlerinin çelik göðsü üzerinde parçalanmýþ ve Osmanlý ordusu Kürdðün eðilmez baþý önünde baþ eðerek yenildiðini itiraf etmeye mecbur kalmýþtý, Osmanlý askerleri bölük bölük teslim olmaya baþlamýþtý. Artýk taburlar daðýlmýþ, teslim olmayan askerler periþan bir halde Elaziz istikametinden geri çekiliyorduð (Dersimi, 2004 ;96)
Yaþanan isyan, ðKürdðün zaferiyle sona ermiþ ve yapýlan savaþlarda Dersimlilerðin eline yirmi bin mavzer, on iki top, üç yüz katýr, beþ yüz at, çok miktarda askeri malzeme ve cephane geçmiþtið diye yazar Dersimi.
15 Mart 1909 tarihinde bu kez, Müþir Ýbrahim Paþaðnýn harekete geçtiðini Nuri Dersimi þöyle anlatýr: ðKürtler uyumuyordu, Düþmanýn hilelerini sezmiþlerdi, bu nedenle gelebilecek askeri hareketlerde Türk ordusunun üs oluþturmasý amacýyla muhtemel yörelere daha önce hücum ederek bu mýntýkalardaki Türk köylerini ortadan kaldýrmaya baþladýlarð.üzcan YENÝüERÝ
Alinti
