HEYBELÝ ADA RUHBAN OKULU'NUN KISA TARÝHüESÝ ..........Aytunç Altýndal

Heybeliada Ruhban Okulu 809 yýlýnda Despotla Manastýrý adýyla kuruldu. 860-862 yýllarýnda Kazaklar tarafýndan yýkýlan okul, Patrik Fotios'un onarýmýnýn ardýndan yenide açýldý. Bir dönem Aya Tiada adýyla manastýr-okul olarak sonrasýnda da 18. yüzyýla kadar manastýr olarak faaliyetini sürdürdü. Kurum 1772 de yeniden kendi bünyesinde okul açtý. Bu okul da 1821 yýlýnda çýkan yangýnda yandý. 1844'de açýlan yeni binasý ise 1894 depreminde büyük hasar görerek kullanýlamaz duruma geldi.

Bugünkü binanýn inþa tarihi 1896. Okul Lozan'a kadar Yüksek Ortodoks Ýlahiyat Okulu adýný taþýdý. Lozan'dan sonra 1951 yýlýna kadar orta derecede meslek okulu olarak kabul edildi. Milli Eðitim Bakanlýðý'nýn 8 Aralýk 1950 tarih ve 927.601 sayýlý kararý ile teoloji fakültesine dönüþtürüldü. 25 Eylül 1951 tarih ve 151 sayýlý yazý ile de yurt dýþýndan yabancý öðrenci kabul etmeye baþladý. Heybeliada Ruhban Okulu Anayasa Mahkemesi'nin 12 Ocak 1971 tarih ve 1971-3 sayýlý kararýyla kapatýldý. 1972 yýlýndan itibaren üzel Heybeliada Erkek Lisesi adý ile azýnlýk okulu olarak faaliyetini sürdürdü. 1952 yýlýnda Heybeliadaðda öðrenim gören 70 öðrenciden sadece 10 tanesi Türk'tü. 1971'e kadar verdiði 226 mezunun sadece 38'i Türkiye vatandaþýydý. Okulun 127 yýlda verdiði toplam 930 mezundan 343'ü psikopos, 12'si psikopos Patrik seçildi. Okulun 1 Ekim 1844'teki açýlýþýný Fener Patrikhanesi yaptý ve bu tarihten kapanýþýna kadar geçen sürede papaz yetiþtirdi. Okuldan mezun olan papazlar dini misyonlarýndan çok siyasi faaliyetleriyle dikkat çektiler. Atanan metropolitler gittikleri yerlerde Türk düþmanlýðýný yaydýlar. Okuldaki casusluk faaliyetleri dolayýsýyla bazý patrikhane üyeleri ve metropolitler, vatandaþlýk kanununu ihlal ettikleri için Türkiye'den kovuldular. Ruhban Okulu'nun Türklerin zihnine kazýnan iki önemli mezunu var. Biri Atatürk'ün Nutuk'ta nefretle andýðý, Patrikhane'yi fesat ve hýyanet ocaðý olarak nitelemesine de sebep olan Mavri Mira üyesi ve eski Fener Patriði Athenagoras. Diðer ünlü Heybeli mezunu da Kýbrýs ta binlerce Türk'ün katlinden sorumlu olan, bir bebek katili ve soykýrým önderi Makarios.