KUZEY ANADOLU'NUN TüRKLüÐü

URAR- HURRÝ BAÐLANTISI
HURRÝ veya KHURÝ diye bilinen bu kavmin asýl adý HURÝ'dir. Prof. Dr. H.T. BOSSERT ise en doðru þekli HUR diye verir. MISIR panteonunda HÝTÝT tanrýlarýndan söz ederken,

- "Hitit ülkesinde oturan muhtelif akvamdan her biri yalnýz kendi panteonunda bulunan HÝTÝT, LUV, PALAÝ, HÝYEROGLÝF HÝTÝTLERÝ, PROTO-HATTÝ ve HUR tanrýlarýný tanýmakla iktifa etmemiþler; MEZOPOTAMYA'dan SAMÝ tanrýlarý da kendi panteonlarýna almýþlardýr,"

der. (Edip Yavuz, sf. 62)

Dr. A. WON GABAIN 2. TüRK Tarih Kongresi'nde yaptýðý açýklamalarda, HÝALAR'dan bahsederken,

- "KURT neslinden geldiði iddia olunan TU-U-KÝULER'in hükümdar ailesi AþÝNALAR'a (AüÝNA-ASENA) HÝA adý veriliyordu. HÝA; HUN, HUHÝ Türkçe'de BüRü (KURT) demek idi,"

der... HUN, HUHÝ, HURÝ ve BüRÝ-BüRü kelimelerinin yakýnlýðý ortadadýr. ANADOLU'da "ari" sayýlan HÝTÝTLER'in HATTÝ ve HURRÝLER'e gidildiðinde karþýmýza gene yörenin asýl sahibi TüRKLER çýkmaktadýr.

HÝTÝTLER'in bir kabilesi olan HURRÝ veya daha doðrusu HURÝ, HURLAR'ýn URARLAR'ýn akrabasý olduðunu A.M. MANSEL "Eski Doðu ve Ege Tarihinin Ana Hatlarý" adlý eserinin 13. sayfasýnda DÝL yönüyle þöyle açýklamaktadýr:

- "Bu dilin (URARCA) iltisaki bir dil olduðu, HURRÝCE'de kullanýlan bir takým çoðul edatlarý, son ekler, hatta muayyen kelimeleri aynen ihtiva etmesinden dolayý, en çok HURRÝCE ile benzerlik gösterdiði söylenebilir."

- "üNASYA'ya yayýlmýþ olan ve menþe'leri bakýmýndan ORTA ASYA'yý (TüRKÝSTAN) ima eden ASYATÝK diller grubuna girdiðini ve URARTU dilinin bu diller arasýnda en çok HURRÝ ve MÝTANNÝ dili ile akraba olduðunu göstermiþtir."

Bu ifadedeki tek hata HURRÝ kelimesindeki þeddelemedir. (harf tekrarlama) Bu daha çok SAMÝ dillerinde görülür, URAR ve HURÝLER'in önce üRü, sonra SüMü sayýlmasýndan kaynaklanmaktadýr. TüRKüE isimlerde tekrarlanan harflere pek rastlanmaz.

Z.V. Togan HURÝ'yi KHURÝ diye yazmýþtýr. HURÝ ise, URÝ'den gelmektedir. Sesli harfle baþlýyan bazý kelimelerin önüne H ve K geldiði görülür. HOTANLILAR ve KENüEKLÝLER böyle yapar. TüRKLER babaya ATA, HOTANLILAR ise HATA der. ANA'ya da HANA derler. Bu da URÝ kelimesinin HURÝ oluþunu açýklar.

ANADOLU'da bu tür harf eklemesini görürüz. ACAR, HACAR, GACAR... ADIR, HADIR GADIR, KADIR.... EBÝL, HEBÝL, GEBÝL... Bunlar hep köy adlarýdýr.

Ama esas önemli olan KARS'taki UR köyünün, MUTKÝ, LÝCE ve URFA'da HUR; NAZIMÝYE'de KUR adýyla karþýmýza çýkmasýdýr. GUR ise OÐUZ'a izafeten boy adýdýr. POTüRGE'deki URAN köyü, ERUH'ta HURAN; MUTKÝ ve HIZAN'da KURAN olarak görülür. Ayrýca GURAN; TURAN gibi, bir boy adýdýr. AHLAT ve EÐÝL'de URÝ adýnda birer köy varken, HINIS'ta HURÝ olarak görülür. Ayrýca HURÝ ve GURÝ birer boy adýdýr.

þEMSETTÝN GüNALTAY, "ANADOLU" adlý eserinde, geniþ açýklamalarda bulunduktan sonra:

- "HÝTÝTLER'in bile kendi köylerine ve þehirlere verdikleri adlarla, kendilerine has isimlerin HURRÝ ve SUBARU dilinde kullanýlan adlar olmasý, bütün bunlarýn tek bir kökten inmiþ olduklarýna þehadet etmektedir, "

der. (sf. 56-61)

Dr. þ. AKKAYA da, "SüMER Dilinin Babil Diline Tesiri" adlý makalesinde,

- "Yapýsý tamamiyle SüMER-TüRK dillerinin yapýsýnýn ayný., yani kompleksif olan ve genel olarak Ýsa'dan önce 2500-1500 yýllarý arasýnda SURÝYE ve ERBÝL'e yayýlmak suretiyle AANADOLU'nun doðusunda konuþulup ETÝLER'in hükûmet merkezi olan HATTUþAþ'a da saray dilini, yani resmi dili teþkil edip SUBAR, URARTU veya MÝTANÝ adlarý verilen dillerle doðrudan doðruya karabeti bulunan HURRÝ dili de, ASUR dilini önemli bir þekilde etkilemiþtir,"

derken, aslýnda HURÝ ve URARTU dilinin SüMERCE ve TüRKüE ile akrabalýðýný ortaya koymaktadýr.

UR, GUR, HUR nasýl ayný ise URÝ, HURÝ ve GURÝ öyledir. Nitekim, N. ADONZ ve Dr. CONTENAU, HURÝ ile GüRCü dilini ayný yapýda gösterirler. (2. T.T.K. sf . 282; G. Contenau, La civilisation de Hitit et oe Mitani, Paris 1943, sf. 49)

HURÝ dilinin TüRKüE ile akrabalýðýný belirten özellikler bilhassa E. FORRER (Statification des langues et de Peoples dans le Prochent Orient Prehistorique in ja CCXVII, 1930, sf. 227/-252) ve MUSTAFA SELüUK AR (Belleten VIII, 1944, sf. 515-566) tarafýndan ortaya konmuþtur. Her iki dilde de erkeklik-diþilik yoktur. Tekil ve çoðul hallerinden baþka ikileme yoktur. Bu dillerin en yakýn olduðu dil grubu ne üRi'dir, ne de SüMi!.. Hatta benzetilmek istenen ERMENÝCE'den çok TüRKüE'ye yakýndýr.

SUBAR, HURÝ ve MÝTANLAR ASUR çaðýnda VAN ve URUMÝYE gölleri civarýna yerleþmiþler, NAÝRÝLER ile kaynaþmýþ, sonra da URARTU devletini kurmuþlardýr. Daha sonra NAÝRÝ adi tamamen unutulmuþ ve URARLAR ön plana çýkmýþtýr.

Zamanýmýzda KARAKOüAN'ýn üAM bucaðýnda NAVRÝ adýnda bir mezra, KARLIOVA'da da NAVRO adýnda bir köy vardýr. KEMüLÝYE, PALO, MUTKÝ'de NAVRÝL, NAVRÝS, NAVRAN köyleri bulunur. NAYÝR (NAÝR) kelimesi TüRKüE'de "DOST" anlamýna gelir.

MUSTAFA SELüUK AR, "URARTU KILAVUZU" adlý eserinde:

- "URARTU sanat eserleri üzerinde bulunan süslemelerle sütun baþlýklarý, maden iþlemelerinin YUNANÝSTAN ve ÝTALYA'nýn ETRüSKLERÝ arasýnda tamamen benzerliklere rastlanmaktadýr. "

- "GÝRÝT'te KNOSSOS saraylarýnda bulunmuþ olan ve ayný þekilde TOPRAKKALE'de elde edilen bir tablet, henüz okunmamýþ olmasýna raðmen, tamamen birbirinin ayný olmasý, URARTU kültürünün GÝRÝT'e de girdiðini göstermektedir. Bu kültürün kökünü, daha eski çaðlardan aldýðý da, bir gerçektir,"

diyor. (sf. 49-56) ( Edip Yavuz ., sf. 67)

Aslýnda GÝRÝT'e ulaþan URARTU medeniyeti deðil, hem URAR hem de ETRüSKLER'in ortak atasý TUR-SAKALAR'dýr. Daha önce de belirttiðimiz gibi, M.ü. 2288 yýlýnýn TOURKÝLER'i, M.ü. 1750 yýlýnýn TURUKKULAR'ý hep birbirine baðlýdýr.

email: ttrkkan@excite.com