Muazzez Ýlmiye üýð, 20 Haziran 1914 yýlýnda bir Cumhuriyet ailesinin ve öðretmen bir babanýn ilk çocuðu olarak Bursaðda doðmuþtur.
1921 yýlýnda, Kurtuluþ Savaþýðnda üorumða göçmen olarak gitmiþlerdir.M. Ýlmiyeðnin okul yaþý gelmiþtir.Okuma-yazmayý bildiði için ilkokula ikinci sýnýftan baþlar.
1924 yýlýnda M. Ýlmiye beþinci sýnýfa geçmiþ ve babasý Zekeriya Ýtilðin tayini Bursaðya çýkmýþtýr. Fransýzca ve keman dersleri olduðu gerekçesiyle Bursaðdaki tek özel okul olan Zehra ve Nezaket Hanýmlarýn kurduklarý ðBizim Mektepðe yazdýrýlýr. Ýlkokulun 6.sýnýfýný baþarýyla bitiren M. Ýlmiye okuldan çok memnun kalmýþ ve özellikle Fransýzca konusunda; ðHakikaten çok iyi bir Fransýzca hocasý vardý.Ýnanýr mýsýnýz, orada öðrendiklerim öðretmen okulunu bitirinceye kadar beni idare etti.ðdiye belirtmiþtir.
Bu dönemde Bursa!da ilkokuldan sonra kýzlarýn gidebileceði tek okul vardý.O da ðKýz üðretmen Okuluðidi. M. Ýlmiye tek seçeneði olan bu okulun sýnavlarýna girer ve baþarýlý olup 1926 yýlýnda öðretmen okuluna baþlar.
Hayatýnýn büyük ve en önemli zamanlarýnda yanýnda olan büyük dostu Hatice Kýzýlyay ile bu okulda tanýþýr.Zaruriyetten öðretmen okuluna giden M. Ýlmiye sonradan öðretmeyi çok sevdiðini ve karakterinde öðretmenlik olduðunu anlar.1931 yýlýnda okulu baþarýyla bitirir.Babasýnýn da öðretmenlik yaptýðý Eskiþehirðe öðretmen olarak tayin olur. Bir süre sonra her daim arkadaþý Hatice Kýzýlyayðda Eskiþehirðin Sivrihisar kazasýna tayin olur.
M. Ýlmiye üniversiteye gitmek istemektedir. O dönemde üniversiteler öðretmen okulu mezunlarýný almýyorlardýr.Bunun üzerine M.Ýlmiye normal liseyi dýþardan bitirme imtihanlarýna hazýrlanýp üniversiteye gitmek istemektedir.Fakat Dil Tarih Coðrafya Fakültesi yeni açýlmýþ ve öðretmen okulu mezunlarýný da aldýðý haberi M .Ýlmiyeðye babasý tarafýndan gelir. Hemen yakýn arkadaþý Hatice Kýzýlyay ile beraber Ankaraðya giderler ve 1936 yýlýnda ayný fakültenin Sümeroloji bölümüne kayýt yaptýrýrlar.Zorlu geçen fakülte yýllarýnýn ardýndan Hatice Kýzýlyay ile beraber,1941 yýlýnda Ýstanbul Eski þark Eserleri Müzesi üivi Yazýlý Belgeler Arþiviðne uzman olarak atandý.
M.Ýlmiye müzeye geldiði günlerde durumunu Serhat üztürk ile yaptýðý söyleþisinde þöyle anlatýyor;
-Biz geldiðimizde orada, Londs Bergerðin öðrencisi olan F.R.Kraus vardý. O 1937ðde gelip çalýþmaya baþlamýþ.Ondan önce Unger biraz çalýþmýþ tabletler üzerinde, o kadar .Tabletler dolaplarda,sandýklarda,çekmecelerde üst üste yýðýlmýþ duruyordu.Hiçbiri numaralanmamýþtý.
M.Ýlmiye ve arkadaþý H.Kýzýlyay gayretli bir çalýþmaya baþlarlar, bu çalýþmalarýn sonucunda da günümüz medeniyetine hizmet edecek bilgiler ve belgeler ortaya çýkar.
Ayný yýl üniversiteden tanýþtýðý Kemal üýð ile evlenir.Bir yýl sonra 1941 yýlýnda ilk kýzý Yülmen doðar.1943 yýlýnda babasý Zekeriya vefat eder.Bu dönemlerde M. Ýlmiye üýð ile Krous beraber müzede durmadan tabletleri inceliyorlar,hep yeni bir þeyler ortaya çýkartýyorlardý.Müzedeki arkeoloji grubu Sümerlerin yazýlarýný çaðlara ayýrmýþlar; mesela Eski Akad, üçüncü Ur, Eski Babil gibi dönemlere isimler verip tabletleri okumuþlar.
1947 yýlýnda ikinci kýzý Esin dünyaya gelir.1957 yýlýnda hayatýnda ilk defa yurtdýþýna çýkar ve Münihðteki Oryantalistler Kongresiðne katýlýr.
1960 yýlýnda arkadaþý H.Kýzýlyay ile beraber ðüçüncü Ur Ýktisadi Belgelerið isimli bir kitap hazýrlarlar.Ancak bu kitabýn kataloðuyla ilgili bilgilere ihtiyaç olur.Bu konuyla ilgili burs olanaklarý araþtýran üýð Heidelberg üniversitesiðnden davet alýr ve 6 ay burada çalýþma imkaný bulur.M.Ýlmiyeðnin Heidelbergðde bulunan çalýþma odasý resmi ziyaret sebebiyle Japon Prensi Mikasa tarafýndan ziyaret edilir.
1965 yýlýnda Romaðda sergilenen Hitit sergisini alarak Londraðya götürür ve iki ay Ýngiltereðde kalýr.
1967-1969 yýllarýnda Ann Arborðdaki Oryantalistler Kongresine ve Brükselðde düzenlenen Asuroloji kongresine katýlýr.
Katýldýðý kongrelerde ve bilimsel toplantýlarda verdiði bildirilerle, yayýnladýðý 15 kitap ve 100 aþkýn bilimsel makalesi ile hep Türkiyeðnin yüzünü aðarttý.Ýstanbul Arkeoloji müzeðsinde bulunan Sümer, Akad ve Hitit dillerinde yazýlmýþ 74 bin çivi yazýlý belge üzerinde 33 yýl çalýþtýktan sonra 1972 yýlýnda emekli oldu.
M. Ýlmiye üýð 17.01.2002 tarihinde Tarihçinin Mutfaðý isimli yaptýðý söyleþide;
ð32 yýl çalýþtým; bir gün bile piþman olmadýmð sözleriyle iþini ne kadar çok sevdiðini belirtir.
M. Ýlmiye üýð 32 yýllýk sýký ve disiplinli çalýþma hayatýnda; Batýlý bilginlerin; ðBir abide yarattýnýz ðdedikleri,araþtýrýcýlara her türlü kolaylýðý saðlayacak, 2500 yýl içinde yazýlmýþ 74 bin tableti kapsayan bir ðüivi Yazýlý Belgeler Arþivið meydana getirmiþtir
1978 yýlýnda annesini,1983 yýlýnda eþi Kemal üýððý kaybeder
1988 yýlýnda Asuroloji kongresine katýlýr.
1990-1997 yýllarý arasýnda deðiþik isimlerde kitaplarý yayýmlanýr.
1999 yýlýnda turan Dursun Ýnceleme-araþtýrma ödülünü kazanýr.
2000 yýlýnda ðFahri Doktorað ünvaný verilir.
ðVatandaþlýk Tepkilerimð isimli kitabýndaki türban ile ilgili görüþlerini aktarýrken Sümer geleneklerine atýf yaparak o zaman ðCamilerde aþk odasý kurulmasýð yönündeki ifadeleri nedeniyle TCKðnin 216. maddesinde belirtilen ðhalký kin ve düþmanlýða tahrik ve aþaðýlamað suçundan yargýlandý ancak 1 Kasým 2006 günü Beyoðlu 2.Asliye Ceza Mahkemesi Sayýn Ýlmiye üýðða berat verir.
TüRK VE DüNYA TARÝHÝNE KATKISI :
Muazzez Ýlmiye üýð, bir Cumhuriyet kýzý, aydýn bir Türk kadýný olmanýn verdiði þevkle yaþamýnýn her anýnda, bilgisini topluma, insanlýðýn hizmetine sunmayý borç bilmiþtir. Her zaman çalýþmasýnýn karþýlýðýnda elde ettiði ürünleri insanlýðýn hizmetine sunmuþtur. Ýnsanlýk tarihinde yanlýþ bilinen bazý olgularýn, kendisinin ve beraber çalýþtýðý ünlü Sümerologlar sayesinde gün yüzüne çýkarmýþlardýr.
Ýlk olarak prometeðnin insanlara yazýyý, matematiði, astronomiyi, týbbý, hayvanlarý evcilleþtirmeyi,gemi yapmayý kahinliði öðrettiði efsanesi nedeniyle ,batý dünyasýnda, bütün kültürlerin yunanlýlardan kaynaklandýðý inancý yüzyýllar boyu süegelmiþtir.Diðer taraftan Tevrat da, bir kýsmý Tanrý tarafýnda yazdýrýlmýþ bir kýsmý da Ýsrailliler tarafýndan yaratýlmýþ ilk dinsel ve edebi kitap olarak kabul edilmiþti.
Geçen yüzyýl içinde, Mezopotamyaðda yapýlan kazýlardaki buluntular, çýkan binlerce yazýlý belgenin çözülüp okunmasý ile her iki inanç da kökünden sarsýldý. üünkü Prometeðden an az 2000 yýl önce Sumerliler bunlarýn hepsini bulmuþlar, yapmýþlar ve kullanmýþlardý. Diðer taraftan Tevratðtaki birçok konularýn Sumerlilerden kaynaklandýðý, metinler okundukça meydana çýkmýþ ve çýkmaktadýr.
Görüldüðü gibi yakýn zamana kadar, ðbütün kültürün baþlangýcý Yunanlarða aittirð diye biliniyordu.üyle sanýyorum ki, bu gerek ülkemizde gerekse Dünyaðda hala devam eden bir düþüncedir. Böyle bilinmesinin sebebi, 16. yüzyýlda Yunan metinlerinin tercüme edilip , her þey Yunanðda denilmesindendi. Ama bugün görüyoruz ki Sümer dili çözülüp ortaya çýkýnca, Yunan da bunu kabul etmek zorunda kaldý. Muazzez Ýlmiye üýð ve onun gibi bu alanda çalýþanlar sayesinde, bütün bilgilerin baþýnýn Sümerlerðden kaynaklandýðý anlaþýldý. Böylece var olan medeniyetin bilgilerinin çoðunun Yunan deðil, ondan çok daha eski, 3000 yýldaha eski bir zamanda yaþamýþ olan kültürden kaynaklandýðý ispatlanmýþ oldu.
Muazzez Ýlmiye üýððýn beraber çalýþma imkaný bulduðu, Saml Noah Kramer (25 Kasým 1990'da, 93 yaþýnda öldü) Sümerlerin arþivi konusunda büyük rol oynamýþtýr..O tam 60 yýl çiviyazýlý tabletler bulunan Avrupa, Amerika müzelerini ziyaret ederek, Sümer edebiyatýna ait tabletleri ve konularýný saptamýþ, büyük bir bilim cömertliði ve yardýmseverliðiyle isteyen müze uzmanlarýný da çalýþmalarýna katarak, araþtýrmalarýný evrenselleþtirmiþtir. Bütün bu çalýþmalarýn sonucu, yüzlerce tabletin kopyasý yapýlmýþ, ayný metne ait diðer müzelere daðýlmýþ parçalar bulunarak konular tümüyle ortaya çýkarýlmýþ ve çeþitli yayýnlarla Sumerologlara, bilim tarihçilerine, antropologlara kaynak olarak sunulmuþtur. Sümer edebi metinlerinin yayýmlanmasýnda en büyük katký Ýstanbul Arkeoloji Müzeleri üiviyazýlý Belgeler Arþivi'nden yapýlmýþtýr. Orada bulunan Sümer edebiyatýna ait 1400 tablet, çok küçük parçalar dýþýnda, Samuel Noah Kramer, Hatice Kýzýlyay ve Muazzez üýð tarafýndan kopya edilerek yayýmlanmýþtýr. Yapýlan bu çalýþmalarla Sümer'in bereket kültünü oluþturan kutsal evlenme öyküsü de hemen her yönüyle aydýnlanmýþ bulunuyor. Muazzez Ýlmiye üýð bu çalýþmalar arasýnda ve daha sonraki yýllarda, genellikle þiir tarzýnda yazýlmýþ Sümer edebi kompozisyonlarýný çeþitli yayýnlardan Türkçeðye çevirmeye çalýþmýþtýr. Muazzez Ýlmiye üýð bunlar içinde Aþk Tanrýçasý Ýnanna'nýn, bütün serüvenlerini kapsayan þiirlerini bir kitap içinde toplamayý ve seyrettiði bir opera, kutsal evlenme öyküsünün bir opera veya müzikal oyunun konusu olabileceðini düþünüyor. Ona göre tarihin bu en eski aþk öyküsü, binlerce yýl boyunca deðiþmeyen aþk, kin, acý, merhamet ve sevinç duygularýný anlatmaktadýr.
Muazzez Ýlmiye üýð arkadaþý Hatice Kýzýlyay ile, gelen yabancýlarla bir gelenek kurarlar. ülkemize araþtýrma için gelen bir çok yabancý bilim adamlarýnýn bilgilerinden istifade ederler; kitaplarýndan yararlanýrlar. Yaptýklarý bu çalýþmalarla memleketimizde bir þeyler yapmaya çalýþýrlar.Bu baðlamda ülkemizde pek de yaygýn olmayan Sümeroloji alanýnda güzel çalýþmalar yaparlar ve ilk çivi yazýsý arþivini oluþtururlar.
Ýnsanlýða büyük hizmette bulunmuþ aydýn Cumhuriyet kadýný, Muazzez Ýlmiye üýð bir çok Sümer tabletini okuyarak günümüz inançlarýnýn nerden çýktýðýný ve Sümer çok tanrýlý dinlerinin, tek tanrýlý dinlere olan etkisini açýklamýþtýr. Muazzez Ýlmiye üýð, Sümerlilerin dinleri ve edebi yapýtlarý gerek kendileri zamanýnda yaþayan, gerek daha sonra gelen Ortadoðu milletlerini etkisi altýna alarak izleri, bir taraftan Yunanlýlar yoluyla Batý dünyasýna, diðer taraftan Tevrat ve Kurðanða kadar ulaþmýþtýr diye belirmektedir.
Muazzez Ýlmiye üýððýn Uluslararasý Türk Kongresinde yayýnlanan makalesinde Orta Asya Türk Kültürü ve Sümer Kültürü arasýndaki iliþkileri ortaya koymak maksadýyla;
ðSumerlilerin dillerinin Türkçeye benzediði ve daðlýk yerden göç ettikleri kanýsý gittikçe yaygýnlaþmaktadýr. Bu nedenle Orta Asya Türk Kültürü ile onlarýn kültürü arasýnda bir baðlantý bulabilir miyim, düþüncesi ile Prof. Bahaattin ügelðin Türk Mitolojisi 2 kitabýný zaman zaman incelemekte idim. Hakikaten bazý parellellikler tesbit ettim. Bunlarý bir baþlangýç olarak bu kongrede sunmaya karar verdim. Bahaattin ügel, Türk mitolojisi temelinin uzay ve dünya ile ilgili inanýþ ve anlayýþ olduðunu yazmýþ. Sumer mitolojisinde de böyle. Sumerliler yaradýlýþ ve evrenle ilgili düþüncelerini toplu bir halde yazmamýþlar Ancak bunlar, destanlarýn baþ kýsýmlarýnda veya ortalarýnda kýsým kýsým anlatýlmýþ. Ayný geleneði Türk destanlarýnda da buluyoruz. Sumer yaradýlýþ efsanesine göre, önce her taraf derin ve geniþ bir su ile kaplýydý. Bunun adý tanrýça Nammu. Bu tanrýça sudan bir dað çýkarýyor. Oðlu hava tanrýsý Enlil onu ikiye ayýrýyor, üstü gök, altý yer oluyor. Göðü, gök tanrýsý An, yeri de yer tanrýçasý Ninki ile hava tanrýsý Enlil alýyor. 3 Buna göre önce evreni meydana getiren suda olan ana tanrýça ile hava tanrýsýdýr. Gök ve yer birer tanrý deðil onlarýn sahibidirler. Türk efsanelerinde çok çeþitli yaradýlýþ motifi var 4 Buna raðmen ana motif birbirlerine benziyor. Ýlk olarak evren büyük bir sudan oluþuyor. Tanrý ülgen, bazýsýnda insan olan kiþi, bazýsýnda þeytan olan Erlik ile bu sularýn üzerinde uçuyor. Birinde denizden bir taþ çýkarak ülgenðe konacak bir yer oluyor. Baþka birinde Erlik, diðerinde kiþi, bir diðerinde ise yaban ördeði suyun içinden topraðý çýkararak yeri meydana getiriyor. Ýnsanýn yaradýlýþý: Sumerðde tanrýlar çoðalmaya baþlayýnca kendi iþlerini yapýp yetiþtiremediklerinden yakýnýyor ve bütün tanrýlarýn yaratýcýsý tanrýça Nammuðya gelerek iþlerini yapacak kimseler yaratmasý için yalvarýyorlar. O da oðlu bilgelik tanrýsý Enkiðyi derin uykusundan uyandýrarak tanrýlarýn iþlerini görecekleri yaratmasýný söylüyor. Enki de annesine derin sudan çamur almasýný, ona tanrýlarýn görüntüsünde þekil vermesini, ona bu iþte yer tanrýçasý ile doðum tanrýsýnýn yardým edeceðini söylüyor. Enki, ey anneciðim! yeni doðanýn kaderini söyle, diyor, sonunda o bir insan oluyor.
Türk efsanelerinde insanýn yaradýlýþý: Bunlarýn birinde tanrý ülgen deniz yüzünde toprak parçasý görüyor. Bu topraða ðinsan olsunð diyor, o insan oluyor. Adý Erlik. Bu tanrý ile kendini bir tutmaya kalkýnca, tanrý etleri çamurdan, kemikleri kamýþtan 7 insan daha yaratýyor Türk Memlük efsanesinde, bir maðaraya dolan çamurlardan, yaðmur ve sýcak etkisiyle 9 ay sonra ilk erkek meydana geliyor. Buna ðAy Atamð demiþler, tekrar maðraya dolan çamurlarla 9 ay sonra da bir kadýn dünyaya gelmiþ. Buna da ðAyva Akyüzlüð demiþler. Baþka bir efsanede tanrý insan þeklinde 7 erkek ve 4 kadýn yapmýþ. Diðer bir Altay efsanesine göre tanrý ülgen insanýn etlerini topraktan, kemiklerini taþtan yapýyor. Kadýný da erkeðin kaburgasýndan. Kadýnýn, Tevratða göre Ademðin kaburgasýndan yaratýlmasý, Adem ile Havvaðnýn cennetten kovulmasý motifi hakkýnda ügel kitabýnýn 475ðinci sahifesinde bazý yorumlar yapmýþsa da yine bu hikayenin kaynaðý Sumerlilere dayanmaktadýr.
Sumerðde Dilmun adýnda saf temiz tanrýlarýn yaþadýðý bir ülke var. Hastalýk, ölüm bilinmeyen yaþam ülkesi. Fakat orada su yok. Su tanrýsý, güneþ tanrýsýna, yerden su çýkararak orasýný tatlý su ile doldurmasýný söylüyor. Güneþ tanrýsý istenileni yapýyor. Böylece Dilmun meyva bahçeleri, tarlalarý ve çayýrlarý ile tanrýlarýn cennet bahçesi oluþuyor. Bu bahçede yer tanrýçasý 8 þifa bitkisi yetiþtiriyor. Bunlar meyvelenince bilgelik tanrýsý Enki hepsinden tadýyor. Yenmesi yasak olan bu meyveleri yiyen tanrýya, tanrýça çok kýzýyor ve onu ölümle lanetleyerek ortadan yok oluyor... Diðer tanrýlar büyük güçlüklerle yer tanrýçasýný bularak tanrýyý iyi etmesi için yakarýyorlar. Tanrýça, tanrýnýn 8 bitkiye karþý hasta olan 8 organý için birer þifa tanrýsý yaratýyor. Bunlardan 5 tanesi Tanrýça. Hasta olan organlardan biri kaburga. Onu iyi eden tanrýçanýn adý, kaburganýn hanýmý anlamýna gelen Nin.tiðdir. Bu kelimede Nin haným, ti kaburgadýr. tiðnin diðer anlamý ðyaþamð dýr. Bu hikaye Tevratða geçerken kaburgadan bir kadýn yaratýlmýþ ve ti kelimesinin ikinci anlamý alýnarak ðkaburganýn hanýmýð yerine Ýbranicede ðhayat veren hanýmð anlamýna gelen ðHavvað adý verilmiþtir.
üzbeklere göre Ýnsanýn ilk atasý Kil Han imiþ. ügel, bunun Ýranðdaki Kil þahðýn bir devamý olduðunu söylüyor. Tevratðtaki ðAdamðýn anlamý da kýrmýzý toprak.
Görüldüðü gibi gerek tek tanrýlý dinlerde, gerek Türk efsanelerinde, Sumerðde olduðu gibi, evren sudan, insan topraktan meydana gelmiþtir.ð diye belirtmiþtir.
Muazzez Ýlmiye üýð okuduðu çivi yazýlý metinler sonucunda, Sumerlilerin Ýmdugud kuþu, Akatlýlarda Anzu, Araplarda Anka, Zümrüdü Anka, Ýranðda Simurg, Hindlilerde Garuda, Türklerde Hüma adlarý altýnda çeþitli efsanelere konu olarak sürdüðünü, Sumerðde kahramanlar tanrýlarla baðlantýlý, insanüstü güçlere sahip olduðunu,ilk iþleri ülkeye zararlý olan büyük güçteki hayvaný öldürmek, ayný motifi Türk kahramanlarýnda da bulduðunu söylüyor.Türklerde tanrý ülkeyi uygarlaþtýrdýðýný, Sumer inanýþýna göre de tanrýlar þehirleri, kurumlarý yapýp insanlara verdiklerini belirtiyor. Türk Kaganý, Tanrý tarafýndan çeþitli güçler verilerek insanlarý idare etmek üzere tahta oturtulduðunu, Sumerðde tanrýlar þehir beylerini kendileri seçerek ve güçler vererek kendileri yerine ülkeyi idare ettiriyorlar Türklerde daðlar tanrýya yakýn sayýldýðýndan kutsal olmuþlar. Kurbanlar verilmiþ, daðlara. Sumerðde de daðlar tanrýlarla insanlar arasýnda baðlantý kurduklarý düþüncesiyle kutsal sayýldýklarýný, Onun için dað olmayan Mezopotamyaðda Sumerliler tanrý evlerini yapay tepeler üzerine yaptýklarýný belirtiyor.
Muazzez Ýlmiye üýð, yaptýðý çalýþmalar sayesinde gerek Türk tarihinde gerekse Dünya tarihinde bir çok bilginin deðiþmesine ve deðiþen bilgilerin yerine geçen yeni bilgilerin kökleþmesine öncülük etmiþ ve Ýstanbul Arkeoloji müzesinde ðüivi Yazýlý Belgeler Arþiviðni arkadaþý Hatice Kýzýlyay ile kurarak Türk ve Dünya medeniyet mirasýna çok büyük katkýsý olmuþ aydýn cumhuriyet kadýnlarýmýzýn öncülerindendir.
M.ÝLMÝYE üIÐðIN ESERLERÝ :
93 yaþýdak olan ve yaþamýnýn büyük bölümünü,5 bin yýl önce ait 300ðden fazla çivi yazýsý ile yazýlmýþ Sümer tabletini geceli gündüzlü çalýþarak çözüp dünya kültürüne armaðan etmiþ, uygar aydýn ve laik Türkiye Cumhuriyetinin bilim kadýný olan Muazzez Ýlmiye üýð bir çok eser ve makale yazmýþtýr.
KÝTAPLARI :
1-Atatürk Düþünüyor, Epsilon yayýncýlýk, (2005) M. Ýlmiye üýð, Bir Cumhuriyet çocuðu olarak o zamanlarý anlatan, bu kitabýnda Atatürkðe karþý olan düþüncelerini anlatmaktadýr.
2-Bereket Kültü ve Mabet Fahiþeliði,Kaynak yayýncýlýk,(2005) Muazzez Ýlmiye üýð, bu kitapta, Din tarihinde yeni bir pencere açmak maksadýyla yazmýþtýr.
3-Hititler ve Hattuþa / Ýþtar'ýn Kaleminden: Kaynak Yayýnlarý,(2000) Muazzez Ýlmiye üað, Anadolu'nun ortasýnda en az 3 bin 500 yýl önce bir imparatorluk kurmuþ olduðu halde çok az tanýdýðýmýz Hititleri, akýcý bir anlatýmla gözler önüne seriyor.
4-Ýbrahim Peygamber / Sümer Yazýlarýna ve Arkeolojik Buluntulara Göre, Kaynak Yayýnlarý, (2000) Sumerolog Muazzez Ýlmiye üýð, bu kitabýnda, Tevrat, Ýncil ve Kur'an'da geçen 'Ýbrahim Peygamber' konusunu ele almaktadýr.
5-Ýnanna'nýn Aþký / Sumer'de Ýnanç ve Kutsal Evlenme: Kaynak Yayýnlarý, (1998) Sumer þairlerinin tabletlerini okuyarak, Tanrýça Ýnanna, aþkýný kaleme almýþtýr.
6- Kur'an Ýncil ve Tevrat'ýn Sumer'deki Kökeni: Kaynak Yayýnlarý, (2000) Yazar, bu kitapta, Sumer dini ve edebiyatýndan Yahudilik, Hýristiyanlýk ve Müslümanlýða; bu dinlerin kutsal kitaplarýna ulaþan etkileri ve konularý, belgeleriyle ve karþýlaþtýrmalý olarak sunmaktadýr.
7-Ortadoðu Uygarlýk Mirasý I: Kaynak Yayýnlarý, (2002) Bu kitap, Muazzez Ýlmiye üýððýn çeþitli dergilerde yayýmlanan makaleleri ve bilimsel toplantýlarda sunduðu bazý bildirileri kapsamaktadýr.
8-Ortadoðu Uygarlýk Mirasý II: Kaynak Yayýnlarý, (2003) Ortadoðu Uygarlýk Mirasý kitabýnýn devamý olan bu kitap. Muazzez Ýlmiye üýðýn çeþitli dergilerde yayýmlanan makaleleri, bilimsel toplantýlarda sunduðu bazý bildirileri kapsamaktadýr.
9-Sümer Hayvan Masallarý: Kaynak Yayýnlarý, (2003) Sumerlilerin, günümüzden tam 4000 yýl önce anlattýklarý hayvan masallarýný anlatmaktadýr.
10- Sumerli Ludingirra: Kaynak Yayýnlarý, (2003) Bu eser, Sumerolog Muazzez Ýlmiye üýð'ýn bir ömür verdiði çalýþmalarýnýn özüdür. Ýstanbul Arkeoloji Müzelerinde bulunan ve Sumer, Akad, Hitit dillerinde yazýlmýþ 74 çiviyazýlý belge üzerinde 33 yýl çalýþmanýn ürünüdür.
11-VatandaþlýkTepkilerim: Kaynak Yayýnlarý, (2005): Bu kitapta, yazarýn Cumhurbaþkanlarýndan Baþbakanlara, parti baþkanlarýndan belediye baþkanlarýna, yazarlarda sanatçýlara kadar toplumun çok çeþitli kesimlerine yazmýþ olduðu mektuplarý yer alýyor.
12-Zaman Tüneliyle Sümer'e Yolculuk: Kaynak Yayýnlarý / üocuk Kitaplarý Dizisi (1998) Muazzez Ýlmiye üýð Sumerlerde yaþamýþ iki çocuk, Ludingirra ve Dadaðnýn hikayelerini anlatmaktadýr.
13-GILGAMEþ: Tarihte Ýlk Kral Kahraman: Kaynak Yayýnlarý,2000, Sumerlilerin bundan binlerce yýl önce yaþamýþ olan kahraman kralý Gilgameþ'in serüvenlerini kapsayan bir öyküdür.
MAKALELER:
1-1950 VE 1951 yýllarý arasýnda üivi Yazýlý Tabletler Arþivinde ilmi faaliyet:Ýstanbul Arkeoloji Müzeleri Yýllýðý, NO:6 1954 M.ilmiye üýð-H.Kýzýlyay
2-Eski Babil Dönemine Ait Yeni Tarihler ve Eski Tarihlere Veryant Teþkil:Ýstanbul
3-Tablet Arþivinde Bulunan Lagaþ Koleksiyonu üzerine üalýþmalar: Arkeoloji Müzeleri Yýllýðý, NO:9 1960 M.ilmiye üýð-H.Kýzýlyay.
4-Asur Koleksiyonu üzerine üalýþmalar: Arkeoloji Müzeleri Yýllýðý, NO:11-12 1964 M.ilmiye üýð-H.Kýzýlyay.
5-Sümer Edebiyatýna Ait Yeni Parçalar:Türk Arkeoloji Dergisi, No 8,1962 M.ilmiye üýð-H.Kýzýlyay.
6-Ýstanbul üiviyazýlý Tablet Koleksiyonu:Türk Tarih ve Etnoðrafya dergisi,sayý V,Ankara,F.R. Kraus, M.ilmiye üýð-H.Bozkurt
7-Ýnsanlýk Tarihinde Devletler Arasý ilk Antlaþmanýn Hikayesi: Tarih Coðrafya Dünyasý, Cild I,Sayý I,1959, M.ilmiye üýð.
8-Irak Tarihine Ait Ýlk Araþtýrmalar:Yeni Tarih Dünyasý,Irak sayýsý,cild III, 1954, M.ilmiye üýð.
9-Ýstanbulðda Dünyaðnýn En Eski Yazýtlarýný Saklayan Arþiv:Arkeoloji ve Sanat dergisi,sayý 60-61,Ýstanbul,1993 M.ilmiye üýð.
10-Dünyaðda ilk Rüþvet Hadisesi Ve Sümer Mektepleri I:Yeni Tarih Dünyasý,Cild I,sayý I, M.ilmiye üýð.
Hayatý boyunca hep üretimde bulunmuþ ve hala bulunmakta olan M.Ýlmiye üýððýn yukarýda, ürettiklerinden seçilenleri yazmaya çalýþtýk. Buraya yazmadýðýmýz, daha yukarýdakiler kadar makaleleri mevcuttur.
M.ÝLMÝYE üIÐðA NEDEN DAVA AüILDI :
üýð'a 'Vatandaþlýk Tepkilerim' kitabýnýn 48. sayfasýndaki "ürtünmenin nereden geldiðini bilsen, örtünmeye utanýrdýn sen. Mabet fahiþeleri örtünürdü bir zaman ayrýlmak için diðer kadýnlardan", 100. sayfasýndaki "En iyisi Fatih'te bazý evlerde, yapýldýðý gibi (oraya bir gidenin anlattýðýna göre) geneleve bir hoca konsun, geleni nikahlasýn çýkarken boþasýn veya biri boþayan olmak üzere iki tane. Böylece hem kadýnlarýn þerefi kurtarýlýr ve aç kalmazlar, hem erkekler kendilerini tatmin edecek sapýk þeylere baþvurmaz hem de hocalara iþ çýkar, bundan dolayý Allahðýmýzýn memnun olacaðý kuþkusuzdur. Böylece bir taraftan siz sevap kazanýrsýnýz diðer taraftan belediye onlarýn vergisinden mahrum kalmaz..."
ifadeleri nedeniyle dava açýlmýþtý.
üýð kitabýnda baþörtüsünün Sümerler döneminde kutsal sayýlan tapýnak fahiþeleri tarafýndan takýldýðýný dile getirmiþ, baþ örtme geleneðinin daha sonra Asur kralýnýn talimatýyla yayýldýðýný ve Yahudilikle Müslümanlýða kadar ulaþtýðýný yazmýþtý.
üýð ve üðütücü hakkýnda 'halký kin ve düþmanlýða tahrik ve aþaðýlama' suçundan TCK'nýn 216/2, 218 maddeleri uyarýnca dokuz aydan bir yýla kadar hapis cezasý isteniyordu.
1 Kasým 2006 tarihindeki duruþmada üýð, kimlik tespiti sýrasýnda Hakim Ýrfan Uncuðnun, üýððýn medeni durumu için katibe ðdulðdiye belirtmesi üzerine; artýk o kelime kullanýlmýyor, bunun yerine kayýtlara bekar olarak geçmesini istiyorum dedi, ve kayýtlara öyle geçti. Hakimðe; Atatürk ilkelerine sahip aydýn bir kiþi olduðunu belirtip "Ben halký kin ve düþmanlýða tahrik edecek zihniyete sahip deðilim bu nedenle suçlamayý asla kabul etmiyorum" dedi. Kitabýn yayýncýsý üðütücü de suçlamayý kabul etmediðini belirterek, sadece kitabý bastýklarýný söylemesi üzerine, konu hakkýndaki görüþünü açýklayan Cumhuriyet savcýsý Mehmet Akýllý, 'bir halk kesimini kin ve nefrete tahrik etmeye yönelik' davranýþlarýn sözle sýnýrlý kalmasýnýn suçun yasal unsurlarýnýn oluþmasý açýsýndan yeterli görülmeyeceðini anlattý. Suç unsuru taþýdýðý iddia edilen yazýlardaki eleþtiri, yorum ve kitabýn tamamý incelendiðinde suçun yasal unsurlarýnýn oluþmadýðý sonucuna varýldýðýný belirten hakim Ýrfan Adil Uncu ise bu nedenle üýð 'ýn beraatine hükmetti. Hakim Uncu, Ýsmet üðütücü'nün de 5187 sayýlý Basýn Kanunu'nun 11. maddesi uyarýnca sorumluðu bulunmadýðýndan beraatine karar verdi.
M. Ýlmiye üýððýn beraat kararý tüm aydýn kesimler tarafýndan ayakta alkýþlandý.Gerek yazýlý basýn gerekse görsel basýn olayý yakýndan takip etti.
2 kasým 2006 tarihli gazetelerde karar; Cumhuriyet Gazetesi konu ile ilgili ðBilim ve üzgürlük Kazandýð baþlýðýný atarken, Milliyet ðAlkýþlarla Beraatð , Radikal Gazetesi ðSümerolog üýð Beraat Ettið baþlýklarýyla okurlarýna duyurdular;
SONUü:
93 yaþýnda olan ve yaþamýnýn büyük bir bölümünü, 5 bin yýl öncesine ait 300ðden fazla çivi yazýsý ile yazýlmýþ Sümer tabletini geceli gündüzlü çalýþarak çözüp Dünya kültürüne armaðan etmiþ ve arkadaþý Hatice Kýzýlyay ile beraber Ýstanbul Arkeoloji Müzesi üivi Yazýlý Tabletler Arþivini oluþturarak dev hizmette bulunmuþ Muazzez Ýlmiye üýð, aydýn ,uygar, bir cumhuriyet kadýný olarak yaþayan tanýktýr.
Batýlý bilim adamlarý , M.Ýlmiye üýððýn yaptýðý arþivleme çalýþmalarý karþýsýnda hayranlýklarýný gizlememiþ ve kendisini ðbir abide yarattýnýzð diyerek bilim adýna kutlayýp saygýyla kucaklamýþlardýr.
Ne yazýk ki, bilim dünyasýnýn kucakladýðý dünyaca ünlü bu bilim kadýný
Sümerolog Muazzez Ýlmiye üýð'ýn ðVatandaþlýk Tepkilerim' adlý kitabý
nedeniyle 93 yaþýnda yargýlanmasý istenmiþti. Uzun yýllarýný býkýp usanmadan
bilime adayarak Sümer tabletlerini çözen Muazzez Ýlmiye üýð'ýn, yaptýðý her çalýþma bilime ve bilmeye dayandýðý için,yazdýðý her þeyin mutlaka kaynaðý vardý.söz konusu kitabýndaki yazýlarýn hepsinin Sümer tabletlerinden okuyarak oluþturduðunu söyleyen üýð Mahkemede beraat etmiþti.
Yaptýðý incelemeler sayesinde, her þeyin Yunan eserlerin tercüme edilmesinden sonra kazanýldýðýný ve medeniyetin Yunanðdan çýktýðý tezini çürütmüþtür.Yapýlan çalýþmalar Yunanðdan çok eski zamanlarda yaþamýþ olan Sümerlilerin günümüz medeniyetine asýl katkýsý olan millet olduðu ispatlanmýþtýr.
Mustafa Kemal Atatürk, köklerin araþtýrýlmasý amacýyla kurdurduðu Sümeroloji bölümünün mezunu olan M. ilmiye üýð, Türk kültür mirasýna da büyük katkýlarda bulunmuþtur.üzellikle III.Türk Kültür Kongresine verdiði, ðOrta Asya Türk Efsanelerinde Sümer Efsanelerinden Ýzlerð isimli bildirisinde Türk Tarihi açýsýndan büyük hizmetleri olmuþtur.
Bütün ömrünü dürüst ve azimli bir çalýþma içerisinde geçirmiþ,hiçbir siyasi partiye girmeden ,her sade vatandaþ gibi hangi partinin memlekete faydasý olacaðýna inandýysa o partiye oy vererek geçiren,ancak her duyarlý vatandaþýn yapmasý gereken vatandaþlýk tepkilerini gerekli yerlere vermeyi borç bilerek yaþamaktadýr. Böylesine aydýn ve uygar cumhuriyet kadýný bizler için canlý tanýk niteliðindedir.
KAYNAKüA :
1-üýð, M.Ýlmiye. Vatandaþlýk Tepkilerim, 3.baský, Kaynak Yayýnlarý, Ýstanbul, 2006
2- üýð, M.Ýlmiye. Bereket Kültü Ve Mabet Fahiþeliði, 2.baský, Kaynak Yayýnlarý, Ýstanbul,2006
3- üýð,M.Ýlmiye.Sumerli Ludingirra, 6.baský, Kaynak Yayýnlarý, Ýstanbul, 2004
5-üztürk Serhat,üivi üiviyi Söker, 3.baský,Türkiye ÝþBankasý Yayýnlarý,Ýstanbul,2002
6-Radikal Gazetesi, 2 Kasým 2006
7-Milliyet Gazetesi 2 Kasým 2006
8-Cumhuriyet Gazetesi 2 Kasým 2006
9- üýð,M.Ýlmiye. ðOrta Asya Türk Efsanelerinde Sümer Efsanelerinden Ýzlerð III.Türk Kültür Kongresi(makale)
10- Tarihçinin Mutfaðý, 17 Ocak 2002 tarihli söyleþi
Muazzez ilmiye üýð'ýn bütün kitaplarýný okudum.Ama öncelikle þunu söyliyeyim ki,
Sümeroloji uzmanýdýr ama Hititoloji okumuþtur.Kitaplarýný akýcý bir dille yazmýþ büyük bir bilim adamý ve sümerologdur.Sümerde örtünenler tapýnak fahiþeleri idi demesinede karþý deðilim.Ama camilerde aþk evi kurulsun demesi bence topluma yýllarca tapýnak fahiþeleri örtünürdü demesine raðmen tepki doðmadýðý için kaþýmak
istemiþtir dini inanç ve duygularýný...Ramazanda davulcuyu þikayet ettiðini anlatýr durur, ezan sesi fazla çýksa onuda þikayet ederdim der.Ama bunlar blimsel kitapda yer almasý gereken þeyler olmasa gerek..Ayrýca Mustafa Kemal Sümeroloji bölümünü açma sebebi Sümerlerle Türklerin ayný millet mi dil veya kültürlerinde benzerlik var mý? Bunlar incelensin diye açmýþtýr.Ama Muazzez Ýlmiye üýð'ýn bu konuda herhangi bir çalýþmasý da yoktur.Sümerolojiden tek öðrendiði Eski yunandan daha eskidir, medeniyetin beþiðidir birde baþörtüsü tapýnak fahiþelerinindir demek olmuþtur.Mustafa Kemal ''Býrakýn þu samileri'' demiþ ve Asuroloji denilen bilimin adýný da Sümeroloji koymuþtur.Bir Alman Yahudisi Mustafa Kemal'e Sümerler ve Türklerin dillerinin benzediðini ve Sümerleri Hazar denizi kýyýsýndan geldiðini anlatmýþ ve Mustafa Kemal bunun incelenmesi ve araþtýrýlmasý için bu bölümü açmýþtýr.Ama 30 yýlý aþkýn dönemde çivi yazýlý tabletler arþivi yapýlmýþ ama sadece 500o tablet okunmuþtur.Muazzez ilmiye üýð bu dönemde toplumu bilgilendirecek bir kitap yazmamýþtýr.1990'larda S.N.Kramerin Tarih Sümerde Baþlar kitabýný çevirerek baþlamýþtýr.Akabinde yine Sümer tarihi konusunda deðerli eserler vermiþtir.Ama Sümerler Hazar denizi kýyýsýndan gelmiþ mi dilleri nasýldýr, hangi dil grubuna girer vb. eserlerinde rastlayamayýz.Sadece dine karþý bir saldýrý bütün kitaplarýnda mevcuttur. Yeterli
bir tepki bulamadýðý için vatandaþlýk tepkilerim kitabýyla daha çok saldýrmýþ ve amacýna ulaþmýþtýr diye düþünüyorum.
Alinti
