Kafkasya Yol Geçen Haný Deðil

Naciye Saraç - Global Yorum

Bütün toplumlar için büyük hassasiyet arz eden din konusu, özellikle çok deðiþik din ve mezheplere mensup Kafkasya'da büyük hassasiyet arz ediyor.

SSCB döneminde ülkeyi daðýlmaktan kurtarmak, Rus olmayan milletleri siyasi baský altýnda tutabilmek amacýyla, yönetimin de müsamaha ve teþvikiyle ateizm propagandasý uygulandý. Halklarý kültürlerinden uzaklaþtýrmak isteyen Rusya yönetimi tarafýndan 1920'li yýllardan beri Müslümanlara karþý uygulanan dini baskýlar halen devam ediyor ve son dönemde de bölgede misyonerlik faaliyetlerinde artýþ gözleniyor.

üte yandan, SSCB'nin daðýlmasýnýn ardýndan, gerek radikal Ýslami ülke ve örgütler, gerekse Hýristiyan misyonerler ve Hindistan'daki Budist mihraklar ile benzeri kuruluþlar; devrim ihracý, cemaatlerini artýrma, kendi ülkelerine yönelik kamuoyu oluþturma, ekonomik çýkar saðlama, Kafkasya'daki düzeni bozmaya yönelik dini propaganda faaliyetlerine yöneldiler. Bu çerçevede, bölgeye çok sayýda din adamý ve öðretmen gönderdiler ve buralardaki eski ibadethaneleri onarmaya ve yeni ibadethane inþaatlarýna baþladýlar.

Kuzey Kafkasya'da yoðun olarak Ýslam dinine mensup þahýslar yaþýyor. Ancak, SSCB'nin daðýlmasýný takip eden dönemde Ýslam dininin yaygýnlaþtýrýlmasý amacýyla bölgeye giden çoðu din adamýnýn gerek dil ve gerekse dini bilgi düzeyinin bu bölgede yaþayan insanlara eðitim vermek için yeterli olmamasý, Ýslam dininin geliþip yaygýnlaþmasýna engel teþkil etti. üte yandan, bölgede, cami ve kilise yok denecek kadar az.

SSCB'nin daðýlmasýnýn ardýndan Kafkasya'daki dini boþluk, misyonerler tarafýndan kullanýldý ve bölgede bir çok misyoner kuruluþ faaliyet göstermeye baþladý.

Bunlarýn arasýnda, Ýngiltere/Halo Trust, Hollanda/Benevolence International, ABD/Al Haramain Ýslami Yardým Vakfý, Karaçay üerkez üzerk Cumhuriyeti'ndeki Vahabi Cemaat ürgütü, Daðýstan Cemaat þeriat Grubu, S. Arabistan merkezli Dünya Gençlik Asamblesi, Daðýstan Nur-Ul Ýslam Haber Merkezi ile Rabýta Teþkilatý, Hizb-ut Tahrir, Ýngiltere ve ABD'de karargahlarý bulunan Ýslami Yardým ürgütü, Merkezi Londra'da bulunan Muslim Aid, Moskova/ Uluslararasý Ýslam Organizasyonu ve Hýristiyanlýk propagandasý yapan üad Kuruluþu gibi kuruluþlar sayýlabilir.

Bunlarýn yanýsýra, Moskova, Saint Petersburg, Kiev, Bakü, Tiflis, Minsk, Almatý, Taþkent, Erivan þehirlerinde irtibat bürolarý bulunan Yehova þahitleri de bölge halkýna iyi iliþkilerle yaklaþarak, maddi yardýmlarla iliþkilerini pekiþtiriyor. Basým ve daðýtýmýný yaptýklarý yayýnlar vasýtasýyla propagandalarýný yürütüyorlar.

Ýran ise, Osetyalýlarýn Kafkasya'nýn otokton halklarýndan biri olmakla beraber, dil özelliði nedeniyle, Ari ve Fars kökenli olduklarý yönünde ve devrim ihracýna yönelik propaganda çalýþmalarýný sürdürüyor. Ýran, ayrýca Daðýstan ve üeçenistan'da da faaliyette bulunuyor.

üte yandan, Kuzey Kafkasya Cumhuriyetleri'ndeki Vahabi hareketleri de Kafkasya'da yaþayan Müslüman ve Hýristiyan toplumlarýný asimile etmek ve bölgede Vahabi unsurlarýn egemen olmasýný saðlamak amacýyla güç kazanmaya çalýþýyor.

En büyük amaçlarý ise bölgede ðÝslam Gençlik Organizasyonuð kurmak.

Bu amaçla, Kafkasya'daki Cumhuriyetlerden Müslüman gençleri örgütleyerek, Suudi Arabistan ve Pakistan'da eðitime tabi tuttuklarý biliniyor.

Vahabi örgütleri finansal kaynaklarýnýn bir bölümünü Arap ve bazý Avrupa ülkelerindeki Müslüman insani yardým organizasyonlarýndan ve bölgede istikrarsýzlýðý destekleyen Rus çýkar gruplarýndan temin ediyorlar.

Vahabi akýmý, özellikle üeçenistan ve Daðýstan ü.C.leri aracýlýðýyla RF Baþkurdistan, Tataristan, Tuva ü.C.'leri ve Orta Asya Cumhuriyetleri'nde bulunan ülkelere yöneliyor.

Politik gayelerine ulaþmak amacýyla bölgelerdeki radikal Ýslamcý diðer gruplarla iliþki kurarak faaliyetlerini sürdürüyor. Din olgusuna dayanan propaganda konuþmalarýyla K. Kafkasya'daki ü.C.leri dolaþarak, bulunduklarý ü.C.'de, diðer ü.C. toplumlarýnýn dinle bir iliþkisi olmadýðý veya zayýf olduðu þeklinde görüþler bildirmek kaydýyla kaos ortamý yaratmaya çalýþýyorlar.

Vahabiler, Kuzey Kafkasya bölgelerindeki sorumlu liderleri özellikle nüfus kesimi içerisinden doktor, mühendis, öðretmen, imam gibi aydýn meslek sahiplerini seçip, bu kiþilerin kültür birikiminden faydalanmak amacýyla akýmýn bünyesine alýyor.

Ayrýca, Kafkasya'da faaliyet yürüten mafya gruplarý ve gayri meþru iþlerle uðraþan kiþilerle de iliþki içerisinde bulunup bu tip grup ve kiþilere maddi destek saðlayarak, akýmýn terörist hareketlerini güçlendirmeye çalýþýyor.

Sempatizanlarýna maddi yardýmýn dýþýnda, maaþ baðlýyorlar. Vahabi akýmý, bu merkezde yürüttükleri çalýþmalarla Kafkasya'daki Cumhuriyetlerin yönetimlerinin otoritelerini kaybettirerek, iktidarlarý yýpratmak istiyor.

Ancak, Vahabizmin, Kafkas Halklarý üzerindeki olumsuz etkisi toplum tarafýndan hissedilmeye baþlandý. Bu nedenle alýnan önlemler kapsamýnda Ortadoðu ülkelerinden Kuzey Kafkasya ü.C.lerine gelenlerin bölgeye serbestçe giriþ yapmalarý kýsýtlanmaya baþlandý.

Rus güvenlik güçlerince, Vahabi kontrolünde bulunan cami ve mescitlerde Taliban destekli teröristlerin faaliyet gösterdikleri, silah ve bomba eðitimi verdiklerinin tespit edilmesi üzerine, güvenlik güçleri, yeraltýnda faaliyet gösteren Vahabilerle mücadele etmek amacýyla operasyonlar düzenlemeye baþladýlar.

Moskova'da, sahip olduklarý yüksek maddi güç ile orantýlý etkinliði olan Yahudi Lobisi de, Kafkasya'da yayýlmakta olan Vahabi hareketine destek veriyor. Yahudiler, RF'nun geçmiþten gelen Müslüman düþmanlýðýný kullanarak, RF'nun karþýsýnda tehlike olarak gördüðü üeçenistan ve Daðýstan'ý, daha da öteye giderek Kafkasya'yý, Vahabileri kullanarak karýþtýrmaya ve Müslüman halklar arasýnda ihtilaf yaratmaya çalýþýyor.

1994-1996 Rus-üeçen savaþý sýrasýnda üeçenistan'a gelen Suudi Arabistan uyruklu þahýslar, savaþ sonrasý bölgeden ayrýlmadýlar.

üzellikle Vahabiler tarafýndan Arap kökenlilere iþ imkanlarý yaratýlarak, Vahabilik'in geliþmesi amacýyla Suudi Arabistan'dan üeçenistan'a yönelik maddi yardým imkanlarýna da olanak saðlandý.

üeçenistan'da þubat 1999 tarihi itibariyle þeriat kurallarýnýn yürürlüðe girmiþ olmasý, ülkede yaþayan Vahabileri cesaretlendirdi ve etkinlik kurma çalýþmalarýna hýz kazandýrdýlar. üeçenistan'da þeriatýn tam anlamýyla yürürlüðe konulmasý için mevcut yönetiminin deðiþtirilmesi gerektiðini savunan Vahabiler, bu amaca ulaþmak için her yolu deniyor.

Hatta, üeçenistan'daki Vahabilerin lideri, yaþlarý 12-15 arasýnda deðiþen üeçen gençlerin, zor kullanýlarak, yurtdýþýndaki Vahabi eðitim merkezlerine götürülmesini emrettiði açýklamasýnda bulunduðu ifade ediliyor.

Hem erkek, hem de kýz çocuklarýn ailelerinden zorla koparýlýp, yurtdýþýndaki eðitim merkezlerine götürüldüðü öðrenilirken, üeçen, Nogay ve Kumuk asýllý ailelerin çocuklarýnýn da bunlarýn arasýnda olduðu bildirildi.

Bu olumsuz geliþmeler üzerine önlem almak isteyen üeçenistan ü.C. hükümeti, radikal Ýslam ve Vahabilik ile mücadele kapsamýnda, bölgede Vahabilik propagandasýna yer veren çok sayýda aþýrý dinci yayýný toplattý.

Vahabiliðin önlenmesi için tüm okullarda dini eðitim verilmesi için çalýþmalara yönelindi.

üeçenistan yönetimi tarafýndan bölgede yaþayan gençleri terör, uyuþturucu, gasp gibi yasadýþý faaliyetlerden uzak tutmaya yönelik olarak dini içerikli propaganda yapýlmasý hususunda da, Ekim 2006'da üeçenistan ü.C. Müftülüðü vasýtasýyla giriþimlerde bulunuldu.

Adýge ü.C. Yönetimi de, Cumhuriyet içerisinde Vahabi akýmýnýn yaygýnlaþmasýný engellemek amacýyla RF Güvenlik Teþkilatý FSB ve Polis Teþkilatý ile sürekli baðlantýlý çalýþýyor.

1998 yýlýnda da, Adýge ü.C. Din Ýþleri Sorumlusu ve Müftüsü'nün ortak görüþleri çerçevesinde Vahabi'lerle mücadele etmek için bölgelerdeki imamlar ile toplantýlar yapýlarak, imamlarýn Vahabi tehlikesini halka anlatmalarýnýn saðlanmasý için geniþ çaplý bir çalýþma yapýlmasý kararý alýndý.

Kabartay Balkar ü.C.'deki Vahabilik faaliyetleri bölge halký arasýnda huzursuzluk yarattý. Parlamento, 2001'de, ü.C.'de faaliyet göstermeye çalýþan ayrýlýkçý ve radikal Ýslam anlayýþý boyutuna dayalý dini faaliyetler ile organizasyonlarýn kuruluþ ve faaliyetleri ile ilgili olarak yeni Terörle Mücadele Yasasý çýkartarak, yürürlüðe koydu. Ayrýca, ülkenin milli bütünlüðüne zarar veren dini ve etnik sürtüþmelere yol açan, kaos ortamý yaratan her türlü eylem ve faaliyetler yasaklandý. Aþýrý dinci gruplar içerisinde yer alanlar, gözaltýna alýndý.

Karaçay-üerkes ü.C.'nin iç savaþa sürüklenmesi için Vahabi akýmýna mensup þahýslar Cumhuriyet dýþýndan da aldýklarý desteklerle faaliyet gösteriyor. ü.C.'de yaþayan Vahabilerin sayýsý oldukça büyük miktarlarda gösterilerek, bir kaos oluþturulmaya çalýþýlýyor ve bölgede çýkacak kargaþa ortamýndan çýkar saðlayabilecek gruplarca çatýþma ortamýna sürüklenmek isteniyor. Ancak, yönetimin önlem almasý nedeniyle baþarýlý olamýyorlar.

üte yandan, Abhazya'da radikal Ýslam hareketi Vahabizm yanlýlarý özellikle Gudauta bölgesi ile köylerde toplanýyor ve çeþitli mitingler düzenliyorlar. Hatta, Abhazya'nýn kuzeybatýsýnda Gudauta bölgesinde ve Rusya sýnýrýna yakýn Pskhu köyünde birer eðitim kampý olduðu ifade ediliyor. Vahabizm yanlýlarý Abhazya'nýn diðer dinlerden ve Rus vatandaþlarýndan arýndýrýlmasýný, ayrýca Rus ve Ermeni asýllýlara iþ verilmemesini talep ediyor.

Gürcistan Milli Güvenlik Bakanlýðý tarafýndan Vahabilerin Abhazya'da silahlý gruplarýnýn ve radikal planlar yaptýklarý, bu gruplarýn El-Kaide'nin de aralarýnda yer aldýðý radikal organizasyonlarla iliþki içerisinde bulunduklarý gibi hususlarýn tespit edilmesi üzerine Suhumi'de 2005'de Vahabilikle mücadele maksadý ile FSB'ye baðlý bir birim açýldý. Birim tarafýndan bu faaliyetlere katýlan þahýslar izlenerek, aileleri de kontrol altýna alýnýyor. Diðer taraftan, Vahabiliðe karþý olan diðer ýlýmlý Müslümanlarýn dini faaliyetlerine izin veriliyor.

Bu unsurlarýn yaný sýra, Kafkasya'da faaliyet gösteren Hýristiyan misyoner gruplar da, bölgede yürüttükleri çalýþmalar ile hakimiyet kurmaya çalýþýyor. Taraftar kazanmak isteyen kiliseler, Kafkasya'ya yatýrým yapýyor. Daðýtýlan dini propaganda içerikli kitaplardan etkilenen gençlerden bir çoðunun Hýristiyanlýðý kabul ettiði öðrenildi.

RF'da Ekim 1997'de çýkarýlan "Dini ürgütlenme ve Kiþisel Hürriyetler" yasasýndan sonra kiliseler önemli bir güç kazandý. Kuzey Kafkasya bölgesinde Hýristiyanlýk propagandasýna büyük önem veren RF tarafýndan kiliselere geniþ maddi imkanlar da saðlanýyor.

Ayrýca, Kafkasya'da Ruslarýn bulunduðu her köye kilise yapýlmasý için kampanya baþlatýldý. Müslüman halk üzerinde Hýristiyanlýk faaliyetleri de yoðun olarak sürdürülmekte olup, kiliseler tarafýndan bedava kitap daðýtýlýyor ve çeþitli sosyal yardýmlar yapýlýyor.

Ayrýca Batý Avrupa ülkelerinden gelen Hýristiyan misyonerler de Kafkasyalýlara yönelik faaliyetlerde bulunuyor.

Ekim 1997'den sonra Adýge üzerk Cumhuriyeti baþkenti Maykop'ta bulunan dört kilisenin büyük harcamalar yapýlarak restore edilmesine baþlandý. Zengin mali kaynaklara kavuþan kilise Hýristiyanlýk propagandasýna yönelik yoðun faaliyetler içerisine girdi.

Abhazya ü.C. Affon adlý yerleþim bölgesinde bulunan manastýrda, yoðun þekilde Hýristiyanlýk propagandasý faaliyetleri yürütülüyor. Manastýrda, bölgede Hýristiyanlýðý kabul edenlere yönelik para yardýmý, ücretsiz yiyecek yardýmý yapýlýyor ve fakir ailelerin saðlýk sorunlarý ile ilgileniliyor. Bu çalýþmalar sonucunda, Abhazya'da yaþayan Müslümanlar ile ateist ve Hýristiyan gruplar arasýnda dinsel çatýþmalarýn çýkabileceði ifade ediliyor.

Ýnguþetya'daki üeçen mültecilere yardým getiren bazý uluslararasý teþkilatlar beraberlerinde çok sayýda misyoner de getirdi. Buradaki mültecilerin Hýristiyanlýðý kabul etmesi için bazý misyoner teþkilatlarý tarafýndan yoðun bir faaliyet yürütülüyor. Bu teþkilatlar sadece dini propaganda yapmakla yetinmeyerek, insanlarýn ihtiyaç içinde olmalarýný da istismar ederek, onlarýn yardým alabilmeleri için düzenledikleri dini etkinliklere katýlmalarýný talep ediyor.

Kabartay-Balkar ü.C. Maysk bölgesinde bulunan bir kilisede ise Rusça Hýristiyanlýk propagandasý yapan bir radyo faaliyet gösteriyor. Ancak, radyo yayýnlarý bölge halký tarafýndan tepkiyle karþýlanýyor.

Kafkasya'daki üzerk Cumhuriyet ve Topluluklarda yerel yönetimler tarafýndan aþýrý dinci faaliyetlere karþý gerekli önlemler alýnmaya çalýþýlýyor. Kafkasya'da açýlan Ýslam Enstitüleri vasýtasýyla bilinçli din adamý açýðý kapatýlmaya çalýþýlýyor.

Misyonerlerin tek amacý bölücülüktür. Misyonerler ve diðer radikal dinci gruplar, Kafkasya'da azýnlýk ve yerli yardýmcý saðlamak için çaba gösteriyor. Bunun için çeþitli yöntemlere baþvuruyorlar.

Ýnsanlar, kendi dinlerini özgürce yaþama ve seçme þansýna sahip olmalýdýr.

Her din barýþ ve sevgi üzerine kurulmuþtur ve dinlerin, kavga üreten, insanlar arasýnda ayrýmcýlýk yaratan bir unsur olmamasý gerekir. Ancak, dinlerin uluslararasý çýkar iliþkilerine araç kýlýnmasý, dinler arasýnda gerilimleri artýracaktýr. Bu nedenle, Kafkasya'daki yöneticilerin bu tür faaliyetleri engellemeye yönelik, ulusal ve uluslararasý hedef ve stratejiler belirlemesi ve uygulamasý gerekiyor.