ðMotor yaðýðnda büyük vurgun
Yalçýn BAYER
ybayer@hurriyet.com.tr
7 Ekim 2007
ANKARA Cumhuriyet Savcýsý ümer Süha Aldan, Hürriyetðte 28.9.2007ðde yer alan, örgüt kurmak ve Petrol Piyasasý Kanunuðna muhalefetten açtýðý 35 sanýklý davada "Kaçak akaryakýtla 10 milyar dolar uçuyor" diyor.
Peki sadece bu kaçakçýlýk mý var? 1.10.2007ðde Erkan üelebiðnin "125 milyon dolarlýk 10 numara yað oyunu" adlý araþtýrmasý da bir baþka vurgunu ortaya koyuyor. Ancak okurlarýmýz, bu olayýn boyutlarýnýn çok daha büyük olduðunu bildiriyorlar bize.
Ne yazýk ki en büyük toplumsal felaket ise bu yakýtlarýn yarattýðý çevre kirliliðinden ötürü farkýna varmadan zehirlenmemiz...
En büyük neden kontrolsüzlükten ötürü kullanýmý gittikçe artan motor yaðlarý. En ünlüsü de ð10 numara yaðð diye bilineni... Ve bunlar motorine alternatif olarak sunuluyor. Bu konuda bir motor tamirci dükkánýnýn önündeki bir ilanýn fotoðrafý düþüyor önümüze. Ýlanda "10 numara motor yaðý, tenekesi (18 litre) 32 YTL; býçký yaðý tenekesi 25 YTL" diyor. Artýk çoðu araç sahibi bu tür yaðlarý mazotuna ðkatýkð yapýyor; yakýtýný ucuza getiriyor. Bir baþka fotoðrafta ise tenekenin üzerinde ðLight oilð yazýyor. ürünün tanýmýnda "bazý imalat sahalarýnda hammadde olarak kullanýlýr" diyor.
Bunlara ðbaz yaðlarð da deniyor.
Litresi 2 lira 30 kuruþ olan mazotun yanýnda çok ucuz bir ürün sayýlýyor; düzgün çalýþan kamyoncu ve otobüsçü bu ðkaçakðla rekabet edemiyor.
Olayýn arkasýnda þu gerçek yatýyor:
Mazotun 1 litresi 840 gr.; 10 numara motor yaðýnýn ise 880 gr. tutuyor. ðUyanýklarð, bu yaða boya sanayiinde kullanýlan bir baþka petrol ürünü olan ðWhite Spiritð katýyorlar. Yani yaðý inceltiyorlar. Litresi 780 gr. olan ðWhite Spiritðýn kalýnlýðý mazotun koyuluðuna getirilmiþ oluyor.
Böylece, 2.30 YTLðlik mazot yerine 1.50 YTL ðpaçalð yað kullanýlmýþ oluyor.
Piyasada inanýlmaz bir haksýz rekabet ortaya çýkýyor. Milyon dolarlar (milyar da diyebilirsiniz) bu þekilde ðgötürülüyor.ð
Kimlere ithalat izni verildi
BÝR daðýtým þirketinin yetkilisi bize þöyle diyor: "Emin olun bu namussuzluklarýn içine girmeyen otobüs firmalarý, 50-100 TIR ve kamyondan oluþan taþýma filolarý, özellikle iþ makineleri ve beton santrallarý, hizmetlerinde maðdur oluyorlar. Buna karþýlýk bu yaðlardan kullananlar ise (bunlara ne demek gerekiyorsa) büyük avantaj saðlýyorlar. ürneðin, 100 bin litre baz yað (10 numara motor yaðý ) tüketen bir firma, 80 milyon YTL (80 milyar lira) kazanmýþ oluyor" diyor.
Enerji Piyasasý Düzenleme Kurumuðna (EPDK), haksýz vurgun ve soyguna karþý bir görev düþmüyor mu? Muhatabamýz "Düþüyor tabii..." diyerek önemli bilgiler veriyor:
"Adamý ve siyasi gücü olanlar, önce Sanayi Bakanlýðýðndan kapasite raporu alabiliyorlar. EPDK da, ithal izni veriyor. EPDKðnýn izin verdiði ithalatçý firma sayýsýnýn 150ðyi bulduðu (hangisinin laboratuvarlarý var acaba) söyleniyor. Bu firmalar da, piyasada ðmakine yaðý, iplik makineleri yaðý, þanzýman yaðý, diferansiyel yaðý, kaydýrak, býçký ve çok amaçlý yaðð (SN 100, SN 150, SN 500) adýyla bilinen bu yaðlarý dökme olarak Türk limanlarýna getiriyor.
Tonu yaklaþýk 700 dolardan (CIF) getirilen bu yaðlar, gümrük vergisi ve üTVðden de muaf... Dökme ürünler daha sonra tenekelendirilerek veya yine dökme olarak piyasaya sürülüyor. Bu durumda bu tür yaðlarýn litresi yaklaþýk 1 YTLðye (1 milyon TL) mal oluyor ve piyasaya da 1.5 YTLðden satýlýyor.
Yani litrede yaklaþýk 0.5 YTL kazanýrken, bunu alan otobüs ve kamyoncu da 0.8 YTL bir avantaj saðlamýþ oluyor; rakiplerine göre...
ürneðin, 1 milyon litre üründe, devletin toplam vergi kaybý 1 milyon 300 bin YTL oluyor.
Haksýz ve kayýtsýz bir kazanç!..
Ýlgili çevrelere göre, Türkiyeðnin ðbaz ve kaydýrak yaðð ihtiyacý 100 bin ton civarýnda iken, ilgili çevrelere göre yýlda 3 milyon ton ithalat yapýlýyor. Akla þu geliyor; Türkiyeðde her yýl binlerce gemi mi denize indiriliyor; ormancýlýk sektörü çok mu geliþti ki hazýrcýlýk için bu kadar yað gerekli olsun?"
EPDKðya sorular
Bu arada sorular gündeme geliyor:
EPDK, son beþ yýl içinde bu tür ithal izni verdiði firmalarýn bu ürünleri nerelerde kullanýldýðý, kimlere satýþ faturasý kesildiðini hiç araþtýrýyor mu?
üevre ve Orman Bakanlýðýðnýn üevre Yasasýðna göre, atýk motor yaðlarýnýn petrol þirketlerinin kurmuþ olduðu ve atýk motor yað toplayan Pet-Derðe teslim edilmesi gerekiyor. 3 milyon ton motor yað Türkiyeðye girdiðine göre, Pet-Derðin yýlda topladýðý atýk yað tutarý neden 30 bin tonda kalýyor? (Gerçek motor yaðlarý ile kanalizasyondan deniz ve akarsulara karýþýyor.)
Maliye Bakanlýðý, ayný þekilde ithalat iþlemleriyle ilgili ðkayýt dýþýðna dönük vergi incelemesi yapýyor mu?
ürneðin, vergi uzmanlarý firmalarý denetlerken þöyle bir soru soruyor mu?
"Sizin defterinizde 1000 ton yað aldýðýnýz gözüküyor. Bu yaðdan oluþan yaklaþýk 900 ton atýk motor yaðýný, üevre Bakanlýðýðndan lisanslý geri kazaným firmalarýna teslim ettiniz mi?"
(1 litre motor yaðýnýn yaklaþýk 800 gr. atýðý olabiliyor.)
Egzozlardan zehirleniyoruz
ÝSTANBUL ve Ankaraðdaki trafikteki araçlarýn (otobüs, minibüs ve kamyonlar) egzozundan çýkan siyah dumaný gözlediðiniz zaman bilin ki ucuz olduðu için bu yaðlardan ötürü... (Kaliteli motorinde kükürt oraný 5 ppm iken, bu yaðlarda bu oran en az 300 ppmði buluyor.)
üevre kirliliðinin en büyük nedeni de bu zaten. Global ýsýnma dýþýnda dahi olsa, diðer bölgelere oranla Ýstanbul ve Ankara neredeyse bir yýldýr yaðýþ düþmüyor. Bunun nedeni oksijen düþmaný bu yaðlar mý acaba? Ýstanbulðun üzerindeki karbondioksit emisyonunun yüksekliðini, egzoz gazlarýnýn neden olduðu ðsarý kýzýllýðýð Marmara Deniziðnden veya uçaktan bakýldýðýnda kaç kiþi fark ediyor? Avrupaðdaki yeni kararla, havayý kirlettiði için motorinle çalýþan gemilerin artýk biyodizelle çalýþtýðýný hatýrlatalým. O zaman biz üçüncü dünya ülkeleri sýnýfýnda mý sayýlacaðýz?
Türkiyeðde bu iþten belki 15-20 bin kiþi ðekmekð yiyor ama 70 milyonun da insan saðlýðý hiçe sayýlarak zehirlenmeye devam ediyor. Elbirliðiyle ülkemiz zehirlenirken, bize þu söz kalýyor:
"Bizim uyanýk vatandaþýmýz her zaman iþini iyi bilir. Biz de zehirlenmediðimizin farkýna bile varmayýz; kansere yakalanýncaya kadar..."
Alinti
