Saltanat dincilerinin Ýmamý üzam’a zulümleri (1)


Yaþar Nuri üztürk
hurriyet.com.tr
3 Kasým 2008



Geçtiðimiz hafta yayýnlanan yazýlarýmda, deðiþik vesilelerle Ýmamý üzam’ýn düþüncelerine ve saltanat dincilerinden çektiklerine deðinmiþtim.




Okuyucularýmýz, bu konuyu biraz daha açmamý, Ýmamý üzam’ýn çektiði çilelerin ayrýntýlarýna biraz olsun girmemi istediler.


Bu yazý o isteklere bir cevaptýr.

üncelikle þunu bilelim:

Günümüz dincileri, Ýmamý üzam’a yapýlan kötülükleri inkar edemedikleri için onlarý, anlam kaydýrmalarýyla saptýrýrlar. þöyle derler: “Evet, Ýmamý üzam’a çok çile çektirildi, ama bunu o günün yönetimi yaptý; din zümresinin, ulemanýn bunda hiçbir günahý yoktur.”

Bu söylem, tam bir yalan, tam bir saptýrmadýr. Günümüz dincileri, bu saptýrmayla, bir yandan zihniyet atalarý olan eski dincileri aklamak, bir yandan da benzeri birçok suçun faili olan kendilerini temize çýkarmak kurnazlýðýný göstermektedirler.

Gerçek onlarýn iddia ettiði gibi deðildir. Ýmamý üzam’ýn maruz kaldýðý kötülüklerin tümünün arkasýnda, bugünkü dincilerin ‘ulema’ yaftasýyla aklamaya çalýþtýklarý eski saltanat dincileri vardýr. Tarihçi Ebu Nuaym el-Isfahani (ölm. 430/1038), Hilyetü’l-Evliya adlý ünlü eserinde bize bildiriyor ki, saltanat dincileri içinde, Ýmamý üzam’ýn ölüm haberi üzerine verdikleri demeçlerde þunu söyleme hayasýzlýðýný gösterenler bile vardý:

“Ebu Hanife’nin vücuduyla topraðýn altýný kirleten Allah’ý tespih ederiz.”

Dincilik þerirlerinin kin ve öfkeleri iþte böylesine insanlýk dýþýdýr.

O devrin yöneticileri bu ‘ulema’ yaftalý sarýklý zalimlerin sadece aleti olmuþlardýr. Yönetimin baþýndaki zalimler, ulema ve din zümresi fetva verip yolu açmadan, deðil Ýmamý üzam’ýn, herhangi bir semt imamýnýn bile kýlýna dokunamazlardý.

Tartýþmasýz gerçek þudur:

Ýmamý üzam, yaþadýklarý devrin ‘ulema’ unvanlý saltanat dincileri tarafýndan, hem de en yakýn meslektaþlarý olan ‘ulema’ (örneðin, ünlü Ýbn Ebi Leyla) tarafýndan itham edilerek hedef gösterilmiþ ve yönetimin baþýndakilerle kurulan iþbirlikleriyle ezilmiþtir.

Dinciliðin en aðýr zulmüne uðrayýp sonra da dinciler tarafýndan putlaþtýrýlan aydýnlarýn en tipik örneklerinden biri Ýmamý üzam’dýr.

Ýslam dünyasýnýn en büyük mezhebinin kurucusu olan, bugünkü Türkiye’de de ‘dokunulmaz, tartýþýlmaz’ kabul edilen Ýmamý üzam (ölm. 150/767), yaþadýðý günlerde, ‘dindýþýlýk’, ‘dini tahrip etmek’, ‘peygamberin sözlerine ve sünnetine kafa tutmak’, ‘Mürcie, Cehmiyye gibi sapýk mezhep mensup olmak’la suçlanmýþ, sonunda da ‘kafir’ ilan edilmiþtir.

Ýmamý üzam’a yapýlan zulmün ibret verici yanlarýndan biri de þudur: Ýmamý üzam’ýn, kendisinden 150 yýl sonra yaþamýþ meslektaþlarýndan biri, hadisçi Ýbn Hibban (ölm.354/965),Kitabu’l-Mecrûhin adlý eserinde, Ýmamý üzam’ý ‘itikadý bozuk’ yani ‘kafir’ ilan ederken, iddialarýný, Ýmamý üzam hakkýnda görülen bazý rüyalara dayandýrmaktadýr.

Sebeplerin baþýnda, Ýmamý üzam’ýn þu iki tavrý gelmektedir:

1. Ýmamý Azam Ýslam’da akýlcý akýmýn öncülerinden biridir. Akýlcýlýðý öne çýkarmak, her devirde saltanat dincileri tarafýndan ‘en büyük günah’ olarak görülmüþtür.

2. Ýmamý üzam, Hz. Muhammed dýþýnda eleþtirilmez kiþi, Kur’an dýþýnda eleþtirilmez kitap kabul etmiyordu,

3. Hadis diye nakledilen sözlerin Kur’an’a aykýrý olanlarýna Peygamberimizin sözü olarak itibar etmiyordu. Ona göre, tartýþmasýz biçimde ve her kelimesiyle Hz. Peygamber’in sözü olan hadislerin (mütevatýr hadislerin) sayýsý onyedi tanedir. ütekilerin tümü az veya çok, þu veya bu yönden tartýþmaya açýktýr.

4. Dine sonradan sokulan kabullere (bid’atlara) þiddetle karþý çýkmýþtýr.

Bazý insanlarý ve bazý kitaplarý ‘dokunulmaz’ ilan eden, Peygamberimize mal edilerek nakledilen her sözü ‘hadis’ diye dayatan dincilik zihniyeti Ýmamý üzam’ý, iþte bu düþünceleri yüzünden, biraz da kýskançlýklarýn itiþiyle, ‘kafir’ ilan etmiþtir.

Bu gerçekleri bu halkýn öðrenmesi kaçýnýlmazdýr.

Bilindiði gibi, bir fýkýh dehasý olan Ýmamý üzam, hayatýnýn son günlerinde zindanlara atýldý, orada da zehirletilip öldürüldü.

Ýmamý üzam’a bunlarý yapan zihniyet damarýnýn uzantýlarý, þimdi ne yapýyorlar? Ýmamý üzam’ýn bugünkü benzerlerini dýþlamak için, Ýmamý üzam’ý patlaþtýrýp kullanýyorlar.

Dinciliðin þerir zihniyeti iþte böyle iþlemekte, Ýslam’ýn ve Müslümanlarýn baþýna iþte böyle bela olmaktadýr. Onun alameti farikasý þudur: Yeni düþünce öncülerine saldýrmak için eskiden sövdüðü insanlarý putlaþtýrýp kullanmak.

Bu ibret ve dehþet verici ayrýntýlarý, Kur’an’daki Ýslam adlý eserimizde çeþitli vesilelerle verilmiþtir.

Yarýnki yazýmýzda o ayrýntýlardan bazýlarýný vereceðiz.

...