Ýran`ýn dolar kumarý ya da papaz kimde
2006-03-08 / Tümgazeteler.com / Ismail Kizir
Dolarýn deðeri bir daha hiç toparlanmamak üzere düþebilir mi? Ýran Amerika`nýn zorlamasý ile dünya tarihinin en büyük kumarlarýndan birini oynayarak finansal sistemi deðiþtirmeye yönelik adýmlar atýyor.
Ýran`ýn tüm uluslararasý baskýya raðmen nükleer enerjiden (ve aslýnda nükleer silahtan) vazgeçmek istememesi akla ister istemez bu kadar riski neden aldýðý ve tüm bu olan bitenin ardýnda nelerin yattýðý sorusunu getiriyor. Dünyanýn en eski devlet geleneklerinden birine sahip bu ülkenin hiçbir hesap yapmadan tüm `Batý medeniyeti` ülkelerini karþýsýna alacak böylesi bir hamleyi gerçekleþtirmesi bize olanak dýþý görünüyor. Basýnýmýzda bir kaç gazete dýþýnda ele alýnmayan Nükleer Ýran dosyasýnýn stratejik-ekonomik perde arkasýný mercek altýna almak istedik.
Sorunu derinlemesine incelediðimizde, Ýran`ýn aslýnda, 1960`lardan beri pek çok ülke ve diktatörün oynamaya çalýþýp kaybettiði bir kumar masasýnýn son oyuncusu olduðunu görüyoruz: Dolar kumarý.
Ýkinci Dünya Savaþý Avrupa`sý günümüz Irak`ýndan pek farklý deðildi. Birinci Savaþ sonrasýnda olduðu gibi, Ýkinci Dünya Savaþý sonrasýnda da, elinde hiçbir þey satýn alamadýðý deste deste banknotlar ile oynayan çocuk görüntüleri pek çok Avrupa ülkesinde olaðan hale gelmiþti. Kendi paralarýna güvenemeyen Avrupa ülkeleri için, getirilen dolar karþýlýðý belirli bir miktar altýn ödemeyi vaat eden Batý dünyasýnýn tek efendisi Amerika`nýn para birimini kullanmak en güvenilir yol idi.
Savaþtan sonraki yirmi beþ yýl, dünyada, karþýlýðý altýn olarak garanti edilen dolar kullanýmý üzerine kurulu Bretton Woods finansal sistemi hakim idi. Ta ki, dolar kumar masasýnýn ilk global oyuncusu Charles De Gaulle`ün büyük miktarda dolarý bir uçaða atarak Amerika`ya götürüp altýn karþýlýðýný istemesine kadar: 1965 yýlýnda, Amerika, dolara karþý altýn ödeyemeyeceðini ilan etti. Hemen ardýndan, 1968 yýlýnda zirvesine ulaþan, nerdeyse Avrupa`nýn göbeðinde sosyalist bir devrime yol açabilecek hale gelen öðrenci olaylarý Fransa`da hayatý felç etti. Orada burada yazýlan, CIA`in De Gaulle`e karþý üç baþarýsýz suikast düzenlediði iddialarý da cabasý. Dolar kumarýnýn ilk oyuncusu masaya büyük bir miktar sürmüþ fakat karþý tarafýn blöften ibaret olan restini görmeye cesaret edemeyerek masayý terketmek zorunda kalmýþtý. Yeni basýlan dolarlarýn üzerine ise, tüm dünya ile dalga geçer gibi Allah`a güveniriz yazýldý. Amerikan kendini beðenmiþliði paranýn üzerine de yansmýþtý. Daha sonrasýnda iþlerin iyice kontrolden çýkacaðý ve Allah ile konuþtuðunu iddia eden Amerikan baþkanlarýnýn da görülebileceði o günlerde belli olmuþtu.
Tahmin edileceði üzre, Bretton Woods Sistemi çöktü ama, dolarýn egemenliði, Amerika`ya dünya tarihinde eþi görülmemiþ bir avantaj saðlayacak þekilde artarak devam etti: Amerika artýk karþýlýksýz dolar basýyor ve tüm dünyaya daðýtýyordu. Bastýðý ve kaðýt dýþýnda hiçbir deðeri olmayan dolar, tüm dünya merkez bankalarýnda rezerv para olarak tutulur oldu. Günümüzde de devam eden bu olgu sayesinde gemi azýya alan Amerikan Yönetimleri Beþ yüz elli milyar dolarlýk bütçe açýðý verir oldular. Dünyada devletler gelirlerinin büyük bölümünü; milli para birimine güvenemeyen tüm halklar ise, kiþisel birikimlerini dolara çevirerek inatla Amerika`ya karþýlýksýz borç vermeye devam ettiler. Dolarizasyon terimi ekonomi terminolojisine girdi.
Burada bir parantez açarak, dolar kumarýnýn her zaman, direkt oyunda olmayan ama masanýn olmazsa olmazý olan bir faktörü daha olduðunun altýný çizmek istiyoruz. Ara sýra mýzýkçýlýk çýkarmasýna raðmen, eski adý ile SSCB, Yalta Antlaþmasý`ndan çöktüðü güne dek, Amerika`nýn gelmiþ geçmiþ en iyi partneri oldu. Ýki ortak, Yalta`da yaptýklarý paylaþýma her zaman sadýk kaldý. Amerika, Fransa gibi problem çýkaran ufaklýklarý SSCB ve komünizm öcüsü ile korkutmaktan son derece memnun, karþýlýksýz dolar basarken, SSCB kendi payýna düþen ülkeleri çok daha despot yöntemlerle sömürdü.
Bin dokuz yüz doksanlara geldiðimizde iki hadise Amerika`nýn keyfini kaçýrdý. Bunlardan birincisi, Avrupa`nýn ortak para birimi Avro`nun doðuþu, ikincisi ise, blöf yapmaktan ve görmekten hiç çekinmeyecek ikinci kumarbazýn masaya oturmasý oldu.
Amerika`nýn Ortadoðu`daki kadim müttefiki Ýran`ýn sukoyverip rejim deðiþikliði gitmesi üzerine tüm dengelerin deðiþebileceðinden endiþelenen ABD-Ýsrail tarafýndan desteklenerek yýllar boyunca Ýran`a musallat edilen Saddam, Kuveyt`e girerek dünya dengelerini altüst etmekle kalmadý, bir de üzerine, dünyanýn en büyük üç petrol üreticisinden biri olarak(Kuveyt elinde olsa idi, dünyanýn en büyük üreticisi oluyordu) petrolü artýk Avro ile satacaðýný ilan etti. Kumarbaz blöf yapmýþtý. Amerika birinci blöfünü gördü. Birinci Körfez Savaþý`nda Saddam`ý masadan kalkýp borç harç bulup tekrar dönmeye ikna etti. Nedense, Turgut üzal`ýn ýsrarlarýna raðmen, bir seferde bitirilmedi iþi. Saddam borç bulup kumar masasýna döndüðünde, herkes Ýkinci Körfez Savaþý`na neden ihtiyaç duyulduðunu anlamýþtý. Aradan geçen yýllarda Irak`ýn Kuzeyinde tüm bölgeye musallat edilecek yeni bir müttefik ülke peydahlanmýþtý. Blöften gereðinden fazla hoþlanan Saddam, ikinci kez otur(tul)duðu kumar masasýnda tüm varlýðýný kaybetti.
Bu arada, herkesin merakýný, aslýnda pek de fakir olmamasýna raðmen, yaptýðý aþýrý hovardalýklara ve kumar masalarýna para dayandýramayan Amerika`nýn asýl finansörünün kim olduðu cezbediyordu. üok geçmeden o da ortaya çýktý: üin.
üin ve Japonya`nýn baþýný çektiði Asya ülkelerinin günümüzdeki dolar rezervleri Bir Buçuk Trilyon Dolarý geçmiþ durumda. Bugüne kadar dolar biriktirmek dýþýnda yapabilecekleri birþey yoktu. Zira, kazandýklarý paranýn büyük bölümü, kazandýðýndan fazla harcamaya ve lüks standartlara alýþmýþ Amerikan Halký`nýn þýmarýklýðýndan ileri geliyordu. Ýhracatlarýnýn büyük bölümünü Amerika`ya yapýyorlar, karþýlýðýný dolar olarak alýyorlardý. Enerji kaynaklarý sýnýrlý idi. Amerika son estirdiði özgürlük terörü sayesinde Uzakdoðu`dan Ortadoðu`ya dünyanýn pek çok önemli enerji bölgesini kontrol altýna almýþ, Demokles`in kýlýcý gibi tepelerine asmýþtý. Enerjisi ve doðal kaynaklarý yeterli olmayan ülkeler neyi nereye kadar üretebilirlerdi ki?
Fakat, ellerinde tuttuklarý toplam miktar en nihayetinde karþýlýksýz kaðýttan ibaretti ve Amerikan bütçe açýðý yarým milyar dolarý aþtýðýnda pek yakýnda bir gün bu rezervin gerçekten de hiçbir deðeri olmayan kaðýt haline gelme tehlikesi iyice belirgin hale gelmiþti. Böyle bir tehlikenin olmamasý demek de, Amerika`nýn tüm dünyanýn petrol kaynaklarýný kontrol ederek gücünü artýrmasý ve dilediði zaman kýlýcý kafalarýna geçirmesi anlamýna geliyordu. Kýsaca kýrk katýr ile kýrk satýr arasýnda kalmýþlardý.
Günümüze geldiðimizde ise, kumar masasýna iki farklý yeni oyuncunun oturmak üzre harekete geçtiðini görüyoruz: Latin Amerika`daki oyuncu Chavez, oyunculuktan çok yancýlýk yapmak ve büyük oyuncu Ýran`ý desteklemek üzere masada. Arkalarýnda, onlarý bir þekilde takip etmeye epey niyetli irili ufaklý sürpriz oyuncular da var.
Her zaman masada olan ama hiçbir zaman büyük oyunlara dalmadan saðlamcý giden Ýran, restini çekti: Bu ayýn sonunda kendi petrol borasýsýný kuracaðýný ve bu borsada Euro`yu para birimi olarak kullanacaðýný ilan etti. Bugüne kadar saðlamcýlýðý ve riski sevmemesi ile tanýnan bir kumarbaz olan Ýran`ýn böylesine büyük bir oyuna oturmasý, Amerika`nýn `ya büyük oyna ya da seni masadan atacaðým` demesinden kaynaklanýyor.
Ýran, böyle bir giriþimin ardýndan, Amerika`nýn kendisini vurmaktan baþka hiçbir þansý olmadýðýný biliyor. Zira, Ýran`ýn bu giriþimi tutarsa, dolar gerçekten bir kaðýt halini alacak. Amerika`nýn kendisine saldýrmaktan çekinmesinin tek yolu ise nükleer silah. Nükleer silahýn da Amerika`ya karþý kullanýlacaðý sanýlmasýn. Amerika`nýn gerçek efendisinin Ýsrail olduðunu biliyor ve vurursan Ýsrail`i haritadan silerim demek istiyor. Bu arada, Ýsrail`in yedi kocadan arta kalmýþ Hürmüz olduðunu, Ýsrail`in siyonist perde gerisi efendilerinin gerektiðinde Amerika`yý da gözden çýkarabileceklerini bildiðinden, Ýsrail`e de, `Amerika`yý terketmenin zamaný geldi. Amerika`yý gözden çýkaracaksýn, benim de güç olduðumu kabul ederek benimle barýþ içinde yaþamayý öðreneceksin` mesajý veriyor.
Olay sadece Amerika, Ýran, Ýsrail, üin hatta Türkiye için deðil, dünyadaki tüm ülkeler için arap saçýna dönmüþ durumda. Herkes için `kýrk katýr kýrk satýr` ikilemi mevcut. Dünyadaki bütün finansal sistem bu kaostan etkilenecek.
Amerika Ýran`ýn petrol borsasý manevrasýna izin verirse, uzun vadede kesinlikle ama kesinlikle çökeceðini biliyor. Bu arada, çöküþten kastýn bir süper-hegemon devletin çöküþü olduðunu belirtelim. Böyle devletler ha deyince çökmüyor, çöktüðünde yok olmuyor. Diðer yandan, üin ve Rusya`nýn BM Güvenlik Konseyi daimi üyeleri olduðu göz önünde bulundurulduðunda, Amerika`nýn Ýran`ý vurmasý, Nazi Almanya`sýndan bugüne kadar yüzleþmediði büyüklükte bir düþmaný karþýsýna, yanýnda hiçbir müttefiki olmadan -Ýngiltere dahil- almasý anlamýna geliyor.
Ýran, dolar kumarýný oynamazsa Amerika ile uzun süre komþu kalamayacaðýný ve eninde sonunda yok edileceðini biliyor. Bunun tek yolu da nükleer silah resti. Bunun da bir bedeli elbette var, ama baþka çare yok.
Japonya, herþeyini Amerika`ya teslim etmiþ durumda. Büyük dolar rezervi var. Amerika`da çok büyük yatýrýmlarý var. Diðer yandan ne enerjisi ne doðal kaynaðý. Bu kaynaklar Amerika`nýn elinde olduðu sürece de kumar masasýnda varýný yoðunu Amerika`ya teslim etmekten baþka çaresi yok.
üin, tüm bu denklemin anahtarý ve tam bir ikilemde. Eðer Ýran`ý feda ederse, herþeyini aynen Japonya`nýn yaptýðý gibi Amerika`nýn eline teslim etmek zorunda kalacak. Yeterli enerji olmadan ne üretebilecek, ne de Arjantin ve Brezilya gibi rahat sömürebileceði doðal kaynaklar üzerinde at koþturabilmek için gerekli prestiji kalacak. Ýhracata dayalý ekonomisi zamanla küçülecek ve þu an için kontrol altýnda tutup, mahkumlarý çalýþtýrmak gibi uyanýklýklar ile kara bile çevirebildiði rejim sorunlarý baþýný yiyecek. Ama eðer Ýran`ý desteklerse dolar rezervinin elinde patlamasý riskini üstlenmek zorunda kalacak.
Diðer yandan Rusya, kesin bir þekilde Amerika`ya tavýr almayacak olsa da, bu kumarda Ýran`ý el altýndan desteklemeye teþne görünüyor. üzellikle Ukrayna olaylarý sonrasýnda Amerika zýmni anlaþmalarýný bozmuþ olmasýný bir þekilde cezalandýrmak isteyecektir. Dünya enerji kaynaklarýný kontrol eden iki ülke olarak Amerika ile al gülüm ver gülüm paylaþým anlayýþýna devam etmek iþine gelir, eðer gerekli ödünleri koparabilirse.
Türkiye ve dünyanýn geri kalan ülkelerinin de benzer sorunlarý var. Ellerindeki dolar rezervi ne olacak?
Peki AB ne yapacak? Dolarýn yerine geçmesi muhtemel para biriminin mimarlarý ülkeler hala ekonomik dev siyasi cüce. Türkiye`nin birliðe girmesi hem Türkiye hem AB açýsýndan hayati önem taþýyor. Türkiye`siz bir AB`nin çapýnýn böylesine bir hegemonyaya yetmeyeceði tüm dünya ve AB liderleri tarafýndan biliniyor bilinmesine ama... Süper Devlet olmuþ AB ile bütünleþmiþ baðýmsýz bir Türkiye`nin AB içinde sahip olacaðý muhteþem güç özellikle nükleer gücü ile AB içinde `bensiz AB savunmasý olmaz diyerek` her türlü þýmarýklýðý yapan Fransa`yý korkutuyor.
üeþitli alanlardan konuþtuðumuz dostlar "Amerika birþeyler yapacak ve bu vartayý da atlatacak" diyor. Ama biz, Ýran`ýn tarihte Amerika gibi onlarcasý ile oynamýþ çok büyük bir kumarbaz olduðunu düþünüyor; "Kaybetmez" diyemiyor, fakat kaybetse bile, karþýsýndakine maksimum zarar vermeden bu iþin kapanmayacaðýný düþünüyoruz. Dahasý, son yýllarda özellikle nükleer teknoloji ve cep telefonu teknolojilerinin AR-GE, üretim ve satýþýnýn Avrupa ve dünyanýn kalanýndaki þirketlere ve merkezlere kaydýrýlarak bizzat vatansýz büyük sermaye farelerinin Amerikan Gemisi`ni terketmeye baþladýðýný iddia ediyoruz. (örnek CERN, Nokia, cep telefonlarý, smartcard teknolojisinin Fransýz kökenleri, Microsoft`a ve yazýlým patentlerine karþý Avrupa`daki Amerikan aleyhtarý tutum ve davalar vs.)
Kanaatimizce ihale açýldý!
Papaz kimde oyunu gibi, dolarý kim kime sokuþturabilirse oyunu göreceðiz bundan sonra. Elinde dolar kalan ülkeler derdine yanacaklar.
Bu elbette birdenbire gerçekleþmeyecek, çok uzun zaman alacak ama iþler bu noktaya gelip dayandýktan sonra, dolarýn deðerini, Amerika`nýn süper devlet pozisyonunu koruyabileceðini düþünmek pek doðru olmaz.
...
Alinti
