BüYüK ARAþTIRMACI KüZIM MÝRþAN'IN TESBÝTLERÝ

ORTA ASYA ANAU KüLTüRü ve BÝR OY BÝL FEDERASYONU

Doðu Anadoluðda M.ü. 15.000ðden itibaren kaya resimleri, M.ü.7000ðden itibaren de yazýtlar görülür. Antalya-Beldibi yazýtlarý M.ü.7000, Ýstanbul-Fikirtepeðde bulunan M.ü.6000ðe ait kaplardan ikisinin üzerinde OK ve OZ tamgalarý vardýr.
R. PUMPELLY, ðExploration in Turkestanð adlý makalesinde (1908, Washington), ðAþKABATðta M.ü.9000ðlere ait yerleþik bir kültür olduðuðndan bahsetmektedir. Bu kültüre ANAU adý verilmiþtir. Bu kültür, A. BELENITSKYðe (1965) göre M.ü.5000, D. SCHMANDT-BESSERATða (1978) göre M.ü.6000 yýllarýna aittir.

Ancak VADIM A. RANOV, "7 yerleþim bölgesinin incelendiðini, ve ilk merkezin M.ü. 850.000 yýllarýnda kurulan AMUDERYAðnýn kaynak kollarýndan birindeki KULDURA olduðunu" bildirmiþtir. (Kendisi TACÝKÝSTAN Tarih, Arkeoloji ve Etnoloji Kurumu müdürüdürð Makalesi, ðHer þey Eski Taþ Dönemiðnde Baþlarð adýyla ðLes Dossiers dðArcheologieð dergisinin 185. Sayýsýnda, Eylül 1993 tarihinde yayýnlanmýþtýr.)

Bir diðer merkez SEL UNGURðdur, M.ü. 250.000ðlere dayanýr. Hatta ÝSLAMOVða göre geçmiþi M.ü.500.000ðe kadar gider. SEL UNGUR, KIRGIZÝSTANðdaki FERGANA vadisinde, OK (þimdiki Oþ ) kentinin batýsýndadýr. Ýkisi de KARA TAU (Karadað ) adýný taþýyan iki merkez daha vardýr ki, bunlardan biri KULDURA gibi AMUDERYA üzerindedir. Diðeri ise, yine KIRGIZÝSTANðda TALAS vadisinin batýsýný oluþturan daðýn adýdýr.

M.ü. 100.000-M.ü.35.000 arasýný ilgilendiren 14 yer incelenmiþtir. Bunlar arasýnda KUTURBULAK, KULBULAK, KAYRAKUM gibileri vardýr. BULAK ðgöz, pýnarð demek olduðuna göre, yüksek vadilerdeki su kaynaklarýnýn baþýna yerleþtikleri anlaþýlýr. Daha sonra OM-OÐ KüLðün kýyýlarýna inmiþler, sahil yerleþim birimleri kurmuþlardýr. KAPÝK-KAÐAN (KAPAÐAN, SEMERKANT) da ilk yerleþim bölgeleri arasýndadýr.

HÝMAYALARðdan ALATAU(Aladað ) ve ALTAYLARðla BüKLÝ üüLðe (Gobi) kadar uzanan bölgede 100 kadar yerleþim merkezi bulunmaktadýr. En önemli yerlerden biri TEþÝK TAþ MAÐARASIðdýr. Maðara, SEMERKANTðýn güneyinde BAYSUN DAÐIðndadýr. Burada ilk defa taþýn yapý malzemesi olarak kullanýldýðý görülmüþ, ðüstün bir kudretðin varlýðýna inanýldýðýný gösteren deliller bulunmuþtur. Bu hususu, baþka bir yazýda derinlemesine ele alacaðýz.

Bir deðer yerleþim bölgesi TAMGALI SAYIðndaki KAYA üSTü RESÝMLERði M.ü. 30.000ðlere aittir....

PÝKTOGRAMLAR (sembolik resimler) M.ü. 20.000ðe, PETROGLÝFLER (yazý elemanlarý içeren resimler) ise M.ü. 15.000 tarihini taþýr. ULU KEM ýrmaðý vadi ve steplerinde bulunan OT-OZ sintaþlarý yine ayný tarihlere aittir. (M.ü. 15000)

ORTA ASYAðda M.ü. 9000ðlerde ortaya çýkan BÝR OY BÝL konfederasyonu derin bir felsefeye sahip, büyük bir medeniyettir. Ýnsanýn TANRI BELDESÝðnden (göklerden, manevi alemden) OZðlaþýp (öz, mükemmel) þekil deðiþtirerek, OT (od, ateþ, ýþýk , enerji) halinde yeryüzüne ðdöne döne indiðiðne inanýrlardý.

OT-OZ denilen bu insan TANRIðdan geldiði için ðkutsalðdý. Herkes eþitti, ayýrým yoktu. Bu yüzden kendilerini yönetecek olan BUÐðu SEüÝMðle (kurultay) belirlerlerdi.

TüRELER ile yönetilen bu insanlar kýsa zamanda AþÝRET-KLAN düzeyinden MÝLLET seviyesine ulaþmýþlar, DEVLET kurmuþlardýr. TüREðyi üYüþ-YIþ seviyesine yükseltmiþler, ANAYASA haline getirmiþlerdir. üok saðlam bir HUKUK anlayýþlarý vardý.

Bu insanlar IB-IS BOLIKðlarda yaþamýþlar, yeryüzü-gökyüzü iliþkilerini incelemiþler, ASTRO-FÝZÝK bilimine ilk adýmlarý atmýþlardýr. Soyutlama yetenekleri ve yaratýcýlýklarý ile konuþtuklarý dili TAMGA denen SEMBOL-þEKÝLLERðe dökmüþler, ðtaþa urmuþlarð, yani DUVARLARða, KAYALARða, TAþLARða kazýmýþlardýr. RESÝM ve HEYKEL sanatýnýn ilk örneklerini bu OT-OZ insanlarý vermiþlerdir.

Bir kýsmý BÝR OY BÝL konfederasyonuna baðlý Uü DEVLETLERðde yaþamýþlardýr... Bu adet, ta SELüUKLULARða kadar gelmiþtir. ANADOLUðda pek çok Uü BEYLÝÐÝ vardý. OSMANOÐULLARI BEYLÝÐÝ de bunlardan biri idi.

Bu Uü DEVLETLERðden biri de ON OYULðdur. TAþKENT-BUHARA, KUüA-YARKENT arasýnda idi. AYIRIS (üur) nehri ON OYUL ile BÝR OY BÝL arasýnda sýnýr idið Bu AYIRIS(ayýrma) kelimesi sonradan bozularak Grekçeðdeki ÝRÝOS þekline girdi. Bazý Batýlý yazarlar ÝRÝOSðu ARYAN-üRÝ kelimesinin kaynaðý sayar. (Igor H. Klopin, Les Dossiers dðArcheologie, No. 185, 1993)

Bir diðer Uü DEVLET, OK-ONIM OÐ idi. KUüA-URUMüÝðden üÝNðin ortalarýna kadar uzanýyordu.

ISUB-URA BÝLðin baþkenti KAFKASYAðdaki üUR þehri idi. KAFKASLAR ve DOÐU ANADOLUðda egemendi. MEZOPOTAMYAðyý da kültürel etkisi altýna almýþtýr. ISUB-URA ðyazýya geçmiþ, kaydolmuþð demektir. Bu devletin BÝR OY BÝL federasyonuna kayýtlý, vasal devletlerden biri olduðunu gösterir.

Bu üç Uü-DEVLETði yöneten kiþinin ünvaný USUB URUþ TURUK idi. Yani ðyazýya vurulmuþ, kayýtlý, baðlý, BUÐða tabið yöneticið Bu kiþinin URUUA TURU yani ðaskere almað yetkisi vardý. Bir devlet için çok önemli olan bu yetki, ASURLAR tarafýndan URUATRÝ olarak telaffuz edilmiþ, bundan da URARTU kelimesi doðmuþ, bir devlet adý olarak kabul edilmiþtir.

üte yandan ISUB-URA kelimesinin SUBAR-SABÝR þekline dönüþtüðü sanýlmaktadýr. R. GHIRSHMAN, SüMER öncesinde (M.ü. 4000) MEZOPOTAMYAðda SUBARLARðýn yaþadýðýný kaydediyor. SüMERLERðin þimdiki TüRKLERðin atasý, akrabasý olduðunu biliyoruzð Ancak SüMER yazasýnda 18 adet PROTO-TüRKüE tamga bulunmasý, onlarýn çok daha eski TüRKLERðden geldiðini göstermektedir.

ASUR devletinde dahi (M.ü.2000) SUBARCA konuþuluyordu. ASUR baþkentinin adý PROTO-TüRKüEðde ANT-UB UüUÐðdur, yani ðyüce antlaþma liderliðiðð

email: ttrkkan@excite.com