Ekonomi nereye gidiyor?


Güngör Uras
milliyet.com.tr
15.09.2008


Kýþ geliyor... Ekonomi nereye gidiyor? Halkýmýz kýþý nasýl geçirecek? Halkýmýzýn derdi “iþ ve aþ”... Ýþin ve aþýn artmasý, üretimin artmasýna baðlý. üretim artacak ki, insanlar iþ bulabilsin, gelirleri ve refahlarý artsýn. ünce olan biteni özetleyeyim. Sonra da olan bitenin halkýmýzý nasýl etkileyeceðini anlatayým:


üretim artmýyor...
üretimin ne durumda olduðu milli gelir hesaplarýndan izlenir. üretimin iyi olduðu yýllarda milli gelir yüzde 7 dolayýnda artar.

Ne yazýk ki 2008’de üretim artýþýnda duraklama ortaya çýktý. Yýlýn ilk 3 ayýnda (geçen yýlýn ayný dönemine göre) üretim artýþý yüzde 6.7 iken, ikinci 3 ayda yüzde 1.9’a geriledi.

Bu yýlýn tamamýnda büyüme yüzde 4’ün altýnda kalacak gibi görünüyor.
Bu büyüme oraný çok düþük. Nüfus artýþýnýn payýný da çýkarýrsak yaklaþýk yüzde 2.5 büyüme rakamý ortaya çýkar. Bu düþük büyüme ile (1) Ýþsizlere iþ bulamayýz. (2) Halkýmýzýn refah özlemini karþýlayamayýz. (3) Bizim önümüzde koþan geliþmiþ ülkelerle aramýzdaki uçurumu kapatamayýz.

Tarýmda iþler kötü, sanayide iyi deðil...
Ýlk 6 ayda tarýmsal üretimde yüzde 1.5 gerileme oldu. TüÝK’in açýklamalarýna göre bu yýl, önceki yýla göre tahýl ürünlerinde üretim artýþý binde 2 olacak.
Sebzede yüzde 5.6 artýþ bekleniyor. Ýmalat sanayi üretimi yýlýn ilk 3 ayýnda yüzde 7 artmýþtý. üretim artýþý, yýlýn ikinci üç ayýnda yüzde 2.5’a düþtü.

Ýþsizlik azalmýyor...
71 milyon insanýmýzýn sadece 21 milyonu çalýþýyor. Bunlarýn da ücret ve yevmiyeyle çalýþanlarýnýn toplamý 12.5 milyon. Bunlarýn da 4 milyonu kayýt dýþý. 8.5 milyon çalýþaný da iþverenler, kendi hesabýna çalýþanlar ile ücretsiz aile iþçileri oluþturuyor.

üalýþma çaðýnda olup da iþ aramayanlar veya iþ bulmaktan ümit kesenler dýþýnda 2.1 milyon insanýmýzýn iþ aradýðý belirtiliyor.

Yatýrýmlarda duraklama var...
Devletin kuruluþu TüÝK’in açýklamalarýna göre, toplam yatýrýmlardaki artýþ hýzý aþaðýya doðru inmeye baþladý.

Kamunun yatýrýmlarý yýlýn ilk 6 ayýnda yüzde 13.7 geriledi. üzel sektörün makine ve teçhizat yatýrýmlarýndaki artýþ hýz kesti.

Yeni yatýrýmlara baþlayamýyoruz...
Kamunun, özel sektörün ekonomik büyüklükte yeni yatýrýmlarý yok. üzellikle enerji açýðýmýzý kapatmak için elektrik santralarýnýn yapýmýna bir an önce geçilmesi gerekiyor.

Linyitten elektrik üretecek Afþin-Elbistan C ve D santrallarýnýn geçen yýlki ihalesine katýlan olmadý. Bu yýl yapýlan ihale iptal edildi. Gelecek yýl tekrarlanacak. Bir elektrik santralý en az 6-7 yýl sonra üretime geçebiliyor. Nükleer enerji konusunda geliþme yok.

Ýnþaattaki yavaþlama devam ediyor.
Bu yýlýn ilk 6 ayýnda geçen yýlýn ayný dönemine göre yapý ruhsatlarýnda bina sayýsý bakýmýndan yüzde 13.57, daire sayýsý bakýmýndan yüzde 10.54 gerileme var. Yapý kullanýmn izinlerinde bina sayýsý bakýmýndan gerileme yüzde 7.41 oranýnda.

Ýç talepte daralma var...
Devlet Planlama Teþkilatý ürün bazýnda miktar olarak iç satýþlarý izliyor. Açýklanan rakamlara göre haziranda dayanýklý tüketim mallarýnda yýllýk gerilene yüzde 13.2’ye ulaþtý.

Ýthalat hýz kesmiyor...
Ocak-temmuz döneminde 126 milyar dolarlýk ithalat, 81 milyar dolarlýk ihracat gerçekleþtirdik. Dýþ ticaret açýðýmýz 45 milyar dolar.

Geçen yýlýn ayný dönemine göre ithalattaki artýþ yüzde 31 oranýnda. Ýçeride üretim düþüyor, büyüme yavaþlýyor, talep daralýyor. Buna karþýn ithalat artýyor. Döviz ucuz... Ucuz dövizle ithal edilen mallar yerli üretimin yerini alýyor.

Döviz açýðýmýz (cari açýk) büyüyor.
Ucuz dövizle ithalat çýlgýn gibi artýþýný sürdürünce, döviz açýðýmýz (cari açýk) da büyüyor. Ocak-temmuz döneminde döviz açýðýmýz geçen yýl 22.1 milyar dolardý, bu yýl 31.5 milyar dolara ulaþtý. Yüzde 45.2 arttý.

Satacak malýmýz bitti...
Bugüne dek özelleþtirme ile satýþa çýkarýlan kamu varlýklarý, özel sektörün satýþa çýkardýðý banka ve þirketler vardý. Bunlar bitti.

Yýlýn ilk 7 ayýnda doðrudan yabancý sermaye giþiþi 7.5 milyar dolar, portföy yatýrýmý giriþi 2.5 milyar dolar oldu. 23.9 milyar dolar döviz kredisi bulduk. Açýk anlatýmýyla borçlanarak döviz açýðýmýzý kapatabilir hale geldik.

Yabancýlarýn aklý karýþýk.
Yabancýlar eskisi kadar hisse senedi ve bono satýn almýyor. Hatta borsadan net çýkýþ hareketinin baþladýðý söyleniyor.

TAYSAD Baþkaný, “Yabancý sermayeli yan sanayi firmalarýnýn bir kýsmýnda daralma ve taþýnma kararlarý alýnmaya baþlandýðý yönünde duyumlar alýyoruz. Bir yatýrýmcý Romanya’ya gitmek istiyor” diyor.

Gaz ve elektrik fiyatlarý artýyor...
Doðalgaz fiyatlarý 8 ayda yüzde 49 oranýnda arttý. Elektriðe yýlbaþýndan sonra yapýlan yüzde 44.6’lýk zammýn ardýndan yüzde 10.7’lik yeni bir zam için düðmeye basýldý.

Doðalgaz ve elektrik zamlarý sanayide maliyeti artýrýyor. Evlerde ýsýnma ve aydýnlatma faturalarýný büyütüyor.

Halkýmýz giderek daha fazla borçlanýyor
Bankalarýn toplam kredileri 6 ayda yüzde 19.8 dolayýnda arttý. Bankalarýn toplam kredilerinin yüzde 32.4’ünü halkýmýzýn kredi kartý borçlarý ile tüketici kredileri borçlarý oluþturuyor. Halkýmýzýn bu tür borçlarý yýl baþýnda 95.4 milyar YTL idi, Haziran sonunda 111.0 milyar YTL. oldu. Bankalarýmýz halkýmýza bol bol kredi kartý daðýtýyor. Bol bol tüketici kredisi veriyor.

Bunlarý sýralamak “Felaket Telalýlýðý” mýdýr ?
Sayýn okuyucularým, bu sayýlanlarýn hepsinin kaynaðý Devletimizin resmi rakamlarýdýr. Dikkat buyurulur ise bunlar yorumsuz, katýksýz bilgilerdir.
Bunlarý bileceðiz ki, bunlarý izleyeceðiz ki, önümüzü görelim.




HALKIMIZ KIþI NASIL GEüÝRÝR?

Bundan önceki kýþlarý nasýl geçirmiþ ise öyle geçirir... ünemli olan sorunlara katlararak kýþlarý geçirmek deðil, refaha ulaþmak, rahat etmektir. Ekonomi politikalarýnýn da hedefi budur. Halkýmýz yýllardýr bunu bekliyor.

Ýþler açýlamayacak..
Dünyada iþler iyi gitmiyor. Ýçeride iþler iyi gitmiyor. üretimin, istihdamýn ve gelirin artmasý için iç ve dýþ talebin canlanmasý gerekir.

Merkez Bankasý ve Maliye, enflasyonla mücadele için iç talebi frenliyor.
Dýþarýda iþler iyi deðil. Bu durumda üretim ve istihdamda canlanma olamayacak. Kýþýn üretim artamayacak. Piyasa canlanamayacak. Ýþ imkaný açýlamayacak. Halkýn reel gelirinde, satýn alma gücünde iyileþme olamayacak.

Ev fiyatlarý, kiralarý ucuzlayamayacak...
Ýnþaat sektörü önümüzdeki dönemde de canlanamayacak.Yeni konut stoðunu eritmek çok zor olacak. Mecburiyetten satýlan konutlarda fiyat düþecek. Mecbur olmayanlar inþaat maliyetlerindeki artýþý fiyata yansýtacak. Kiralar artacak, kiracýlar artan kiralarý ödemekte zorlanacak.

Enflasyon yüzde 10’un altýna düþemeyecek...
Kýþýn enflasyon yüzde 10’un altýna düþemeyecek. Halkýmýzýn tencere enflasyonu (gerçek enflasyon) yüzde 15-20 dolayýnda olacak. Geliri bu ölçüde artmayanlar pahalýlýktan ezilecek.

Gýda fiyatlarýnda dalgalanma görülecek...
Gýda maddeleri fiyatlarýnda büyük artýþlar olmayabilir ama dalgalanma kaçýnýlmaz. Halkýmýzý ilgilendiren tahýl ve bakliyat fiyatlarý en fazla dalgalanacak fiyatlardýr.

Borsa inecek çýkacak. (Ama artýk halka borsada mama yok !)
Borsa halkýn borsasý olmaktan çýktý. Yüzde 70’i yabancýlarýn, kalaný da büyük oyuncularýn hakimiyetinde. Saðlam þirketlerin hisse senedine sahip olanlar kaðýtlarýný saklayabilir. Ama halkýmýz için al-sat ile borsadan mama yemek imkansýz.

Tek imkan banka mevduatý...
Parasý olanlar için tek yatýrým alaný banka mevduatýdýr. Banka mevduatý öyle veya böyle enflasyondan arýndýrýlmýþ olarak yüzde 8-10 getiri saðlýyor. Bu tür getiri baþka yatýrým alanlarýnda yok.
Gaz, petrol, elektrik zammý üzecek.
Bu kýþ halký gaz, elektrik ve petrol zammý üzecek. Ulaþtýrma ve ýsýtma faturasý aðýrlaþacak.

Dolar fiyatý artmayabilir
Bu kýþ da dolar fiyatý artmayabilir. Ama unutmayýnýz: Nasýl ki bir uçak devamlý havada kalamaz ise, büyük cari açýða raðmen YTL de uzun süre havada (deðerli) kalamaz. Ama diyorsanýz ki, “Bugüne kadar nasýl havada kaldý ise bundan sonra da kalýr!”... Ona da kimse bir laf edemez.

Kriz ve felaket beklemek yanlýþ olur
Devamlý kriz ve felaket beklentisi içinde olmak yanlýþ olur. Ekonomimiz yýllardýr dalgalanýr. þimdi de dalgalanýyor. Ama ortada kriz ve felaket alameti yok. Ciddi sorunlara raðmen bu kýþý da geçireceðiz. Sorun üretecek yerde sorun çözecek ekonomik yapýya bir türlü kavuþamadýk. Neden baþka ülkeler önümüzde koþuyor? Neden onlar bizim kadar sorun ile karþýlaþmýyor?

Bunlarý tartýþacak yerde, üretim artýþýnýn önünü açacak yerde, biz kayýkçý kavgalarýyla günü geçiriyoruz.

...